تقابل روسیه و آمریکا؛ آیا جنگ بیولوژیکی در راه است؟

نوشته شده توسط خامه پرس / در بخش جهان, صلح و امنیت / به تاریخ پنج‌شنبه, ۱۶ مارس ۲۰۲۳ ۰۴:۲۱ ب.ظ / ۰ تبصره /

نبیل آریایی: جنگ روسیه و اوکراین از یک سال بدینسو همچنان ادامه دارد. این جنگ در ماه فبروری ۲۰۲۲ با افزایش نگرانی‌های امنیتی مسکو و درست سه روز پس از به رسمیت شناختن استقلال جمهوری‌های خلق دونتسک و لوهانسک در منطقه دونباس؛ با انجام عملیات نظامی توسط نیروهای روسی در خاک اوکراین آغاز شد.

این عملیات نظامی در پی نگرانی مسکو از فعالیت‌های ایالات متحده آمریکا در آزمایشگاه‌های بیولوژیکی اوکراین آغاز شد. با وجود انتقادهای مقامات روسی در مورد فعالیت‌های بیولوژیکی ایالات متحده در اوکراین؛ مقامات ایالات متحده انجام چنین فعالیت‌ها را رد کرده اند.

در ماه‌های اخیر مقامات روسی بیشتر به این موضوع پرداخته اند و ایالات متحده را متهم به انجام تحقیقات بیولوژیکی در آزمایشگاه‌های اوکراین کرده‌اند؛ اما نگرانی مسکو و بی‌توجهی جامعه جهانی به این مورد نشان‌دهنده چیست؟ آیا واقعا ایالات متحده در حال انجام فعالیت‌های بیولوژیکی در اوکراین است؟ آیا جنگ بیولوژیکی در راه است؟

مقامات روسی بارها با تاکید بر فعالیت‌های ایالات متحده در آزمایشگاه‌های بیولوژیکی در اوکراین گفته اند که ایالات متحده برخلاف آنچه در کنوانسیون ژنو تعهد کرده است، عمل می‌کند. آنها بارها تاکید کرده اند که ایالات متحده در صدد توسعه آزمایشات بیولوژیکی و‌ تولید این سلاح‌ها در آزمایشگاه‌های اوکراین است.

در ماه مارچ ۲۰۲۲ وزارت دفاع روسیه فاش کرد که آمریکا بیش از ۲۰۰ میلیون دالر برای بهره برداری از آزمایشگاه‌های بیولوژیکی در اوکراین هزینه کرده است.

همچنین الکساندر باستریکین، رئیس کمیته تحقیقات روسیه در ماه اپریل ۲۰۲۲ گفت که بازرسان روسی موفق به شناسایی برخی از افرادی شده اند که در توسعه تسلیحات بیولوژیکی در اوکراین دخیل هستند که افرادی از وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) و شرکت‌های پیمانکار از آن جمله هستند.

ایگور کریلوف، رئیس دفاع رادیویی، شیمیایی و بیولوژیکی نیروهای مسلح روسیه نیز گفته بود که افسران اطلاعاتی این کشور سه هواپیمای بدون سرنشین اوکراینی را در منطقه «خرسون» یافتند که مجهز به سمپاش مواد شیمیایی بود.

به گفته این مقام روس، اوکراین در جنوری ۲۰۲۲ بیش از ۵۰ دستگاه مشابه را خریداری کرده که می‌تواند برای به کار بردن موادی با فرمولاسیون بیولوژیکی و شیمیایی سمی استفاده شود.

در اکتوبر ۲۰۲۲، روسیه یک شکایت رسمی به دلیل ادعای فعالیت‌های بیولوژیکی تحت حمایت ایالات متحده در اوکراین ارائه کرد و درخواست کرد تا سازمان ملل در مورد این موضوع تحقیق کند.

مقامات روسیه سوالاتی بسیاری در مورد این فعالیت‌های ایالات متحده مطرح کردند که سبب نگرانی بسیاری از کشورها شده است.

هماهنگی و تامین مالی تحقیقات بیولوژیکی در اوکراین توسط پنتاگون؛ دسترسی محدود اپیدمیولوژیست‌های اوکراینی به مطالعات تطبیق‌ شده توسط ارتش امریکا؛ پنهان کردن محتوا و نتایج تحقیقات مشترک اوکراین و ایالات متحده؛ تمرکز تحقیقات بر مناطق شایع بیماری‌های عفونی از موارد عمده‌ای است که مقامات روسیه با انتقاد از ایالات متحده مطرح کرده اند.

در جلسات سازمان ملل، نمایندگان ایالات متحده با پروپاگند خواندن سوالات مطرح‌شده از سوی مقامات روسی و دیگر دولت‌ها از دادن پاسخ مشخص طفره رفته و این موارد را بی بنیاد خوانده اند.

چنانچه شورای امنیت سازمان ملل متحد پیشنهاد مسکو را پس از رای مخالف آمریکا، انگلیس و فرانسه رد کرد. کریلوف گفت، مخالفت ایالات متحده «یک بار دیگر تایید می‌کند که واشنگتن چیزی برای پنهان کردن دارد و اطمینان از شفافیت تحقیقات بیولوژیکی مغایر با منافع ایالات متحده است.»

از سویی هم کوریای شمالی و چین نیز از انجام تحقیقات بیولوژیکی در اوکراین ابراز نگرانی کرده اند. چنانچه خبرگزاری رسمی کوریای شمالی با استناد به آنچه از سوی روسیه کشف شده است، گزارش داد: واشنگتن بی‌اعتنا به معاهدات بین‌المللی، آزمایشگاه‌های بیولوژیکی بسیاری را در ده‌ها کشور و منطقه از جمله اوکراین دایر کرده است.

این در حالی است که ویکتوریا نولاند معاون وزیر امور خارجه آمریکا چند ماه پیش در جلسه استماع کنگره گفت برخی آزمایشگاه‌های تحقیقات شیمیایی و بیولوژیک در اوکراین وجود دارد که به هر قیمتی شده نباید اجازه داد اطلاعات موجود در این پایگاه‌ها به دست ارتش روسیه بیفتد.
نولاند افزود: اوکراین دارای امکانات تحقیقاتی بیولوژیکی است. ما نگران هستیم که نیروهای روسی سعی کنند کنترل آنها را به دست بگیرند.

اما با توجه به وضعیت موجود؛ اگر ایالات متحده مقررات کنوانسیون ممنونیت سلاح بیولوژیکی را نقض نمی‌کند، پس ادعای روسیه برای موجودیت اسناد تحویل‌دهی وسایل نقلیه برای عوامل بیولوژیکی توسط وزارت دفاع این کشور چی مواردی را ثابت می‌سازد. از سویی هم اپیدمیولوژیست‌های آمریکایی برای چه هدفی در مورد پاتوژن‌های خطرناک غیرمعمول برای موقعیت جغرافیایی اوکراین تحقیق می‌کنند؟

عدم ارایه پاسخ روشن به این ادعاهای روسیه و اظهارات معاون وزیر امور خارجه امریکا در جلسه استعماع در کنگره این کشور نشان‌دهنده ابهامات بسیار در مورد این فعالیت‌های ایالات متحده در اکراین است.

با وجود اینکه همواره جنگ اوکراین مورد انتقاد بوده و همواره نگرانی‌هایی مبنی بر آغاز جنگ جهانی سوم و استفاده از سلاح‌های هستوی را به همراه داشته است؛ اکنون بادرنظرداشت وضعیت موجود جنگی در اوکراین فعالیت آزمایشگاه‌های بیولوژیکی در همکاری ایالات متحده، نگرانی دیگری نیز به میان آورده است.

با توجه به عواقب خطرناکی که به کارگیری سلاح‌های بیولوژیک می‌تواند داشته باشد، جامعه جهانی نیاز دارد تا در مورد فعالیت‌های پنتاگون در اوکراین و سایر نقاط تحقیقات همه‌جانبه انجام دهد. هرچند واشنگتن بالای نماینده‌های دولت‌ها از اهرم فشار اعظمی استفاده می‌کند؛ اما بی‌توجهی به عواقب فعالیت‌های بیولوژیکی می‌تواند خطرات مرگبار برای بشریت داشته باشد.

توجه ایالات متحده به اوکراین با درنظرداشت اینکه روسیه در جهت مخالف ایالات متحده امریکا قرار دارد؛ امکان تولید و احتمال به کارگیری این سلاح‌های بیولوژیکی سبب بروز خطرات بزرگ‌تر از جنگ موجود خواهد شد. نقش کلیدی ایالات متحده در آزمایشات بیولوژیکی در اوکراین، تمویل آزمایشگاه‌های بیولوژیکی این کشور و نظارت از این آزمایشات که دسترسی کامل ایالات متحده را به همراه دارد، می‌تواند بار دیگر بشریت را با چالش بزرگ با عواقب خطرناک روبرو کند.

رمزگشایی از ۳۳۶ آزمایشگاه بیولوژیکی آمریکا در ۳۰ کشور

تهران- ایرنا- اگرچه مقام‌های آمریکا آشکارا بر وجود ۳۳۶ آزمایشگاه بیولوژیکی خود در ۳۰ کشور جهان از جمله ۲۶ آزمایشگاه در اوکراین مُهر تایید زده‌اند اما از نگاه ناظران این اعداد با هدف گمراه ساختن بوده و شمار آزمایشگاه‌ها به مراتب بیش از مواضع اعلانی کاخ سفید است.

بیماری‌های عفونی در قرون گذشته جان افراد زیادی از ساکنان کره زمین را گرفته‌ است. ده‌ها هزار مورد از این تلفات، ناشی از انتشار عمدی ویروس‌ها و ساخت سموم بیولوژیکی توسط بشر بوده‌؛ اوج‌گیری ساخت سلاح‌های بیولوژیک مربوط به دوره جنگ جهانی دوم است.

ایالات متحده از سال ۱۹۱۸ به استفاده از سموم بیولوژیک در برابر دشمنانش روی آورد اما برنامه نوین و جدی تولید سلاح‌های بیولوژیکی خود را سال ۱۹۴۲ آغاز کرد. آمریکا تنها کشوری است که از سلاح اتمی در جهان استفاده کرده و انفجار بمب‌های هسته‌ای در دو شهر هیروشیما و ناکازاکی ژاپن نشان داد ایالات متحده در برابر رقبا پایبند به هیچگونه اصول حقوق اخلاقی نیست.

همچنین استفاده این کشور از سلاح بیولوژیکی در جنگ کره ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳ توسط چند پزشک برجسته فرانسوی و بیوشیمیست‌های انگلیسی در ۱۵ سپتامبر ۱۹۵۲ (۲۴ شهریور ۱۳۳۱) تائید شد. همچنین مورخانی همچون «جون هالیدی» و «بروس کامینگز» در کتاب «کره و جنگ ناشناخته» (۱۹۸۸ ) به استفاده آمریکا از سلاح بیولوژیکی اشاره کرده‌اند.

در سال ۱۹۷۱ پس از شیوع گسترده تب خوکی آفریقایی در کوبا مقام‌های این کشور از جمله «فیدل کاسترو»، ایلات متحده را مسئول بروز بحران معرفی و این کشور را متهم به استفاده از سلاح بیولوژیک علیه مردم کوبا کردند. در فاصله ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۸ ایالات متحده در میان درگیری در جنگ ویتنام از سلاح بیولوژیک و عامل ویروسی علیه این کشور استفاده کرده‌است. افزایش طاعون، بیماری‌های روده‌ای و از بین رفتن پوشش گیاهی از جمله پیامدهای استفاده آمریکا از سلاح بیولوژیکی در ویتنام است.

۳۳۶ مرکز بیولوژیکی فرامرزی آمریکا
برنامه بیوسینرژی» پروژه‌ای با بودجه ۲.۱ میلیارد دلاری به پشتیبانی وزارت دفاع آمریکاست که با هدف ایجاد آزمایشگاه‌های بیولوژیکی در خارج از آمریکا راه‌اندازی شده‌ و در شرایط کنونی شمار کارکنانی که در آزمایشگاه‌های آمریکا کار می‌کنند به ۱۴ هزار نفر می‌رسد.
به نوشته «گلوبال تایمز»، آمریکا در چارچوب این پروژه، ۳۳۶ آزمایشگاه بیولوژیکی در ۳۰ کشور و منطقه از جمله اوکراین، گرجستان و … ایجاد کرده‌است.

اگرچه بسیاری از مراکز بیولوژیک آمریکا در جهان مخفی و ناشناخته مانده‌ اما برخی از آنها در قزاقستان (آلماتی)، گرجستان (لوگار)، ارمنستان (آزمایشگاه های دوازده‌گانه)، ازبکستان (آزمایشگاه‌های تاشکند، اندیجان، گرگانج و فرغانه)، آفریقا (آزمایشگاه‌های اوگاندا، کنیا، نیجریه، تانزانیا، لبیریا، سیرالئون و مصر)، کره‌جنوبی (آزمایشگاه‌های بوسان، اوسان و گونسان)، کلمبیا، سنگال و اندونزی (آزمایشگاه جاکارتا) مستقر هستند.

مراکز بیولوژیک مشکوک آمریکا در کدام کشورها قرار دارند؟
آزمایشگاه‌های بیولوژیک آمریکا در مرز روسیه و چین به۶۰ مورد می‌رسد و بر اساس ادعای مقام‌های آمریکایی، این کشور ۲۶ آزمایشگاه بیولوژیکی در خاک اوکراین دارد
– اوکراین ۲۶
– ارمنستان ۱۲
– ارمنستان ۴
– ازبکستان ۴
– نیجریه ۴
– کره‌جنوبی ۳
– گرجستان ۲
– کلمبیا ۲
– اندونزی ۲

دیگر مراکز مشکوک آمریکا در کشورهای سنگال، اوگاندا، کنیا، تانزانیا، لیبریا، سیرالئون، مصر، گینه، کامرون، ساحل‌عاج، کلمبیا، جمهوری آذربایجان، رژیم صهیونیستی، عراق، لائوس، ویتنام، پاکستان، تایلند، کامبوج، فیلیپین قرار دارند.

۲۶ مرکز مخفی بیولوژیکی، سهم اوکراین

آزمایشگاه‌های بیولوژیک آمریکا که هم‌مرز روسیه و چین هستند به ۶۰ مورد می‌رسد و بر اساس ادعای مقام‌های آمریکایی، این کشور ۲۶ آزمایشگاه بیولوژیکی در خاک اوکراین دارد.

«ویکتور مدودچوک» رئیس حزب مخالف دولت اوکراین پیش از بحران اخیر، این مراکز را به عنوان آزمایشگاه‌های بیولوژیک ارتش ایالات متحده معرفی و بیان کرد که از زمان پیدایش این مراکز شیوع بیماری‌های خطرناک بسیار بیشتر شده‌است. او به همراه دو نفر از اعضای نمایندگان اوکراین وجود این مراکز را به عنوان خطری جدی برای زندگی مردم کشور معرفی کرد.

یکی از مهمترین این مراکز STCU نام دارد. این مرکز که با عنوان مرکز علم و فناوری در اوکراین شناخته می‌شود به فعالیت‌های مرتبط با موضوع‌های هسته‌ای، بیولوژیکی و فناوری‌های شیمیایی اختصاص دارد. بودجه شکل‌گیری این مرکز توسط دولت‌های آمریکا، کانادا و اتحادیه اروپا تامین شد.

میانه اسفندماه ۱۴۰۰ یعنی حدود ۱۰ روز پس از آغاز بحران اوکراین، وزارت دفاع روسیه، به افشاگری از اسناد به دست آمده از کارکنان آزمایشگاه‌های بیولوژیکی اوکراین پرداختدر مجموع فعالیت آمریکا به‌ویژه در حوزه کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی بسیار پررنگ و ده‌ها مورد آزمایشگاه بیولوژیکی در اوکراین ساخته شده‌است؛ آزمایشگاه‌هایی که در اطراف آنها شیوع ویروس سرخک و برخی ویروس‌های عفونی دیده شده‌؛ همچنین شیوع ویروس‌هایی مانند تب خوکی و هپاتیت در استان میکولائیف که به نظر می‌رسد یکی از محل‌های فعالیت‌های مخفی آمریکا است، پرسش‌های جدی درخصوص ابعاد مخرب برنامه بیولوژیکی آمریکا در خاک اوکراین را مطرح کرد.

افشای جزئیات آزمایشگاه‌های آمریکایی در اوکراین
میانه اسفندماه ۱۴۰۰ یعنی حدود ۱۰ روز پس از آغاز بحران اوکراین، وزارت دفاع روسیه فاش کرد، اسنادی از کارکنان آزمایشگاه‌های بیولوژیکی اوکراین بدست آمده که طبق آنها کی‌یف درصدد نابودی فوری اسناد برنامه بیولوژیکی نظامی این کشور است که زیر نظر وزارت دفاع آمریکا در حال اجرا بوده و پنتاگون نیز نگران درز این اطلاعات بود.‎

سرلشکر «ایگور کوناشینکوف» سخنگوی رسمی وزارت دفاع روسیه گفت: «ما از کارکنان آزمایشگاه‌های بیولوژیکی اوکراین اسنادی در خصوص نابودی اضطراری در تاریخ ۲۴ فوریه (۵ اسفندماه) از پاتوژن‌های خطرناک طاعون، سیاه زخم، تولارمی، وبا و سایر بیماری‌های کشنده دریافت کرده‌ایم. اکنون این مدارک توسط کارشناسان روسی نیروهای حفاظت رادیویی، شیمیایی و بیولوژیکی در حال تجزیه و تحلیل است.»

«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه نیز پیشتر گفته بود، این کشور اطلاعاتی در اختیار دارد که نشان می‌دهد پنتاگون در خصوص وضعیت آزمایشگاه‌های نظامی و تاسیسات شیمیایی و بیولوژیکی آمریکا در شهرهای کی‌یف و اودسا بسیار نگران است زیرا امکان دارد کنترل خود را بر آنها از دست بدهد.