Azizullah Faryabi
فرانتس کفکاقیشلاق کۉچه سیده گی بال لرفرانتس کفکا 1883 ییلنینگ 3 اِیولیده پراگه شهریده توغیلگن. آته‌سی اۉز محنتی طفیلی شهرده کیچیکراق بیر فبریکه نینگ اېگه سی بۉلگن. او اوچ قیزی و اۉغلی فرنسنینگ کېله‌جگینی تامین اېتماقچی بۉلدی، لېکن اۉغلی بیلن بیر عمر کېلیشالمه‌یٔ اۉتدی. فرانتسنینگ آنه سی روحانيلر عایله سیدن اېدی.کفکا پراگه ده‌گی نېمیس گیمنزیه سینی توگتیب، 1901 — 1905 ییللرده پراگه اونیوېریسیتېتیده حقوقشناسلیکنی اۉرگندی، صنعت تاریخی و آلمان شناسلیک بۉییچه معروضه‌لر تینگله‌دی. 1906 — 1907 ییللرده پراگه شهر سودینینگ ادواکتلر اداره سیده عملیات اۉته‌دی. 1907 ییلنینگ آکتبریدن باشلب خصوصي سوغورته جمعیتیگه خدمتگه کیردی. 1908 ییلده پراگه تجارت اکادېمیه‌سیده شو اختصاصلیک بۉییچه ملَکه سینی آشیردی. شوندن سۉنگ او تورلی کم ایش تۉلنه‌دیگن تشکیلاتلرده ایشله‌گن. 1917 ییلده کفکا سیل کسلیگه دُچار بۉله دی، 1922 ییلده نفقه گه چیقه‌دی. 1923 ییلی بېرلینگه کېته‌دی، لېکن ساغلیگینینگ یامانلشووی سببلی پراگه‌گه قیتیشگه مجبور بۉله دی. فرانس کفکا 1924 ییلنینگ 3 اِیونیده وېنه شهری اطرافیده‌گی کیرلینگ سناتوریه سیده وفات اېته‌دی.اثرلری: «بیر کوره ش تاریخی» (1902-1903، بیرینچی اثری)، «قوریلیش» (1923، آخرگی اثری)، «امېریکه» (1911-1916، بیرینچی رامانی)، «جریان» (1915-1918، ایکّینچی رامانی)، «قۉرغان» (1921-1922، آخرگی رامانی)، «اېوریلیش»، «حکم»، «جزا کالانيه سیده»، «آچلیک اوسته سی»، «آتمگه خط» و باشقه.قیشلاق کۉچه سیده‌گی باله لرباغ پنجره سی یانیدن عراوه لرنینگ اۉتیب باره یاتگنی اېشیتیلدی، بعضاً اولرنی سل-پل چه یقه لیب تورگن برگ-یپراقلر آره سیدن هم کۉریب قالردیم. اولرنینگ جزیره مه ایسّیقده قوریب-ققشب کېتگن کېگه‌ی همده شاتیلری شونقه‌گی غایچیرلردیکی! دله دن قیته یاتگن ایشچیلرنینگ بوندن کولیشه یاتگنینی کۉریب، آدم اویه لیب کېتردی.مېن آته-آنه‌منینگ باغیده، درختلر آره‌سیده، ابجرگینه ارغیمچاغیمیزده دَم آلیب اۉتیرردیم.پنجره آلدیده شاوقین سیره تینمه‌یدی. حاضرگینه باله لر زوو یوگوریب اۉتیب کېتیشدی; هیَل اۉتمه‌یٔ غلّله آرتیلگن عراوه لر پیدا بۉلدی، اولرده‌گی باغلملر اوستیگه اېرککلر و عیاللر اۉتیریب آلیشگن، تېوره ک-اطرافده‌گی گُلپوشته‌لر قاره ییب کۉرینه‌دی; کېچگه تامان عصه ته‌یه‌نگن بیر جنابگه کۉزیم توشدی، او افتیدن، کېچکی سلقینده استه سَیر قیلیب یورردی، اونینگ رۉپه ره سیدن قۉل اوشله شیب کېله‌یاتگن بیر تۉپ قیزلر چیقیب قالدی، انه، اولر سلاملشیب، یان تامانده‌گی میسه زارگه اۉتیب کېتیشدی.شوندن سۉنگ، الّه قېردن “گوو” اېتیب قوشلر آسمانگه کۉتریلدی، اولرنی کوزه ترکنمن، بیردنیگه آتیلیب چیققنینی کۉرگن بۉلسم هم، نېگه دیر ایشانگیم کېلمسدی، احتمال، قوّتسیزلیکدنمی، بیر آز باشیم ایله نیب، اۉزیمنی خودّی ییقیله‌یاتگندېک حس قیلدیم و ارقانلرنی محکم اوشلب آلدیم. دَم اۉتمه‌یٔ، قتّيقراق چه‌یقه‌له باشله‌دیم، هوا هم ینه‌ده سلقینلشیب، آسمانده پرواز قیلیب یورگن قوشلر اۉرنینی اېندی مِیلتیلله‌گن یولدوزلر اېگه لدی.شمع یاروغیده کېچکی تمدّیگه اۉتیردیم. چرچه‌دیم شېکیللی، ایکّله قۉللریم بیلن تخته سوپه‌گه سوینگن کۉییم بوتېربرود یېب آلدیم. دېرَزه نینگ نهایتده یوپقه، میین تۉرسیمان پرده‌لری ایلیق شباده‌ده یېنگیل هیلپیره‌یدی، گاه-گاه کۉچه دن بیتّه-یریمته اۉتیب قالیب، مېن بیلن کۉریشیب، گپله شگیسی کېلیب قالسه، اونی قۉللری بیلن محکم توته‌‌دی. کۉپینچه شمع اۉچیب قاله‌دی و شمعنینگ بۉغیق توتونیده انچه‌گچه چیوینلر اویمه‌لشه‌دی. گاها کیمدیر دېرَزه آشه چقیریب قاله‌دی، مېن هم خودّی تاغلرگه یاکه آچیق هواگه قره گندېک، بیرراو نظر تشله‌یمن، آواز بېرگن کیمسه اېسه جواب هم کوتمه‌یٔ کېتیب قاله‌دی.نهایت، بیتّه سی دېرَزه پنجره‌سیگه استایدل سکره ب چیقه‌دی و باشقه لر اوی آلدیده تۉپلنیب، کوتیشه یاتگنینی معلوم قیله‌دی، مېن اېسه خۉرسینیب، اۉرنیمدن توره من.— یا‘غ-یې، نَمونچه خۉرسینمه سنگ؟ نیمه بۉلدی اۉزی؟ باشینگگه بیرار آغیر، توزه تیب بۉلمس مصیبت توشدیمی؟ نیمه، اېندی سیره اۉزیمیزگه کېلالمه‌یمیزمی؟ راستدنم همّه سی توگه دیمی؟هېچ نیمه توگه‌گنی یۉق اېدی. بیز اوی آلدیگه چاپیب باردیک.— خیریت-یې، کېلدیلرینگمی؟ سېن اۉزی دایم کېچ قاله‌سن!— نېگه اېندی مېن؟— هه، سېن، خواهلمه سنگ، اویینگده اۉتیر. ایب اۉتیریش یۉق!— نیمه؟ ایب اۉتیریش یۉق؟ بو نیمه دېگنینگ؟بیز باشیمیز بیلن آقشام بغریگه شۉنغیدیک. نه کوننینگ، نه توننینگ فرقی بار اېدی. دَم نیمچه لریمیز توگمه‌لری بیر-بیریگه تېگیب، تیشدېک غایچیرلر، دَم برچه‌میز براور مصافه ده بیرگه یوگوریب بارر، تروپیک جایلرده‌گی جانوارلرگه اۉخشب، آغزیمیزدن آلو پورکردیک. قدیمگی اوروشلرده‌گی کیرا سیر (کیراسه (ساووت) کيگن اۉتلیق عسکر)لر ینگلیغ بیر-بیر باسیب، تغین آسمان و زمینده، بیر-بیریمیزنی تورتیب-سوریب، تارکۉچه‌دن قویی توشیب کېلر و آیاقلریمیزده‌گی انه شو تېزلیک ساویب اولگورمه‌یٔ، ینه قیته دن قیشلاق کۉچه‌سی سری چیقیب بارردیک. شو کېتیشده بعضی بیر شریکلریمیز کۉچه‌ده‌گی چوقورلرگه توشیب کېتر، اما قاره متیر دۉنگلیک آلدیده کۉزدن غایب بۉلدی دېگونچه، ینه یوقاریده، دله یۉلیده بېگانه آدملردېک پیدا بۉلر و پستگه تېرمولیب توریشردی.— بو یاققه توشسه لرینگ-چی!— اوّل تېپه گه چیقیب آللرینگ!— بیزنی ییقیتماقچیسنلر دېب اۉیله‌یاتگنیمیز یۉق، عقلیمیز جاییده.— شونچه‌لیک قۉرقاقمیز، دېماقچیمیسنلر. قنی، چیقه قالینگلر اونده!— راستدنمی؟ سنلر-هه؟ بیزنی ییقیتماقچیمیسنلر؟ کۉره‌میز هلی احواللرینگنی.بیز هجومنی باشله دیک، زومده آینه دېک سیلّیق تېپه‌لیک آلدیگه یېتیب باریب، اۉزیمیزنی کۉچه ده‌گی اۉت-اۉلنلر اۉسیب یاتگن چوقورلر اوستیگه تشله‌دیک، کیمدیر ناگاه ییقیلدی، کیمدیر اۉز اختیاری بیلن. همّه نرسه بیردېک قیزیگن، بیز نه ایسّیقنی، نه اۉت-میش‌لرده‌گی ساووقنی سېزردیک، فقط چرچه‌گنیمیز بیلینردی، خالاص.اۉنگ تامانگه خیال یانباشلب، قۉلنی قولاق آستیگه قۉیدیم دېگونچه، آدمنی اویقو اېلیته باشله‌یدی. لېکن باشینگنی کۉتریب، بار کوچینگنی تۉپلب، ینه سکره ب اۉرنینگدن توریشینگ، ینه‌ده چوقورراق اۉره‌گه توشیب کېتیشینگ کېره‌ک. شوندن سۉنگ، قۉلینگنی کۉنده‌لنگ توتیب، آیاقلرینگنی یانده مه شمال یه‌لب، هواگه یوزمه-یوز آتیلیب چیقه‌سن و البته، ینه باشقه چوقورراق خندققه ییقیلیب توشه سن. کاشکی اېدی شونیسی آخرگیسی بۉلسه.سۉنگّی چوقورده بوکیک تیزّه‌لرینگنی، بوتون تنه نگنی اۉز حالیگه قۉییب، چۉزیلیب اوخلب آلگینگ کېله‌دی، قَیاقده، بو حقده اۉیلب هم بۉلمه‌یدی، عکسینجه، کسل آدمگه اۉخشب چه یلقنچه یاتوالیب، ییغله واره‌یٔ دېیسن. مبادا تېپه‌لیکدن بیرانته باله تیرسکلرینی بېلیگه تیره‌ب، تاوانلری قاره‌ییب توشیب کېلگودېک بۉلسه، اونگه استه کۉز قیسیب قۉیه سن.تېپه‌ده آی کۉریندی، چراقلرینی یاقوالگن پۉچته ماشینه سی اۉتیب کېتدی.یېنگیل شباده اېسدی، بونی چوقورده یاتیب هم سېزیش ممکن اېدی، یقین-اۉرته‌ده جایله‌شگن اۉرمان شاویلله‌یٔ باشله‌دی. شونه‌قه پیتلرده آدمنینگ آرتیق یالغیز قالگیسی کېلمه‌یٔ قاله‌دی.— قېرده‌سنلر؟ بو یاققه کېلینگلر، همّه نگ!— نیمه‌گه یشیرینیب اۉتیریبسن، تور-یې!— پۉچته اله‌قچان اۉتیب کېتدی، بیلمه‌دیلرینگمی؟— یا‘غ-یې! راستدنمی؟— البته، سېن اوخله‌یاتگن پیتده اۉتیب کېتگن.— مېن اوخله‌دیممی؟ بۉلمگن گپ!— قۉیسنگ-چی، یوز-کۉزلرینگدن بیلینیب توریبدی-کو.— سېندن التماس قیله‌من…— کېله قالینگلر اېندی!بیز یانمه-یان یوگوریشیب کېتدیک، بعضیلر قۉل اوشله شیب آلدی، باشیمیزنی تیک توتیب بۉلمه سدی، چونکی پستگه قره‌ب توشیب بارردیک. کیمدیر کوتیلمه‌گنده هندولرنینگ جنگ‌آور چقیریغیدن هَیقیریب یوباردی و بیز اېندی آتلرگه اۉخشب سکره‌ب چاپه کېتدیک، هر سکره‌شیمیزده شمال بېللریمیزدن قوچیب، مددکار بۉله یاتگندېک تویولردی. بیزنی هېچ نرسه تؤخته ته آلمسدی; بیر-بیریمیزنی قوویب اۉته یاتگنیمیزده قۉللریمیزنی قاووشتیریب، یان-اطرافیمیزگه هم بیرراو رزم سالیب آلردیک.تېنتکسایٔ کۉپریگی اوستیگه یېتگنده، همّه میز تؤختب قالدیک; ایلگریلب کېتگنلر هم قیتیب کېلیشدی. پستده سوو تاشه و ایلدیزلرگه اوریلیب آقر، وقت اله محله بۉلیب قالگنی هم سېزیلمسدی. نېگه حاضر بیرارته‌میز کۉپریک پنجره سیدن سووگه سکره مه یاتگنیمیز عجبله‌نرلی حال اېدی.اوزاقده، بته زار و چنگلزارلر آرتیدن تېمیر یۉل پاېزدی یېلیب کېلردی. برچه کوپېلرنینگ چراقلری یانیق، دېرَزه آینه‌لری توشیریب قۉییلگن اېدی. شونده آره‌میزدن بیتّه سی ناگاه کۉچه قۉشیغینی کویله‌یٔ باشله‌دی-یو، برچه‌میزنینگ اشوله ایتگیمیز کېلیب قالدی. بیز پاېزدگه قره‌گنده هم تېزراق کویلردیک، قۉللریمیزنی سیلکیب هم قۉیردیک، چونکی آوازیمیز یېتیشمه‌یٔ، بۉغیله یاتگندېک تویولر، بو اېسه بیزگه یاقردی. اگر آوازینگ باشقه لرنیکی بیلن قۉشیلیب کېتگودېک بۉلسه، اۉزینگنی گۉیا قرماققه ایلینگندېک حس اېترکنسن.آرتیمیزده اۉرمان، آلیسلب باره‌یاتگن سیاحلر کېتیدن شونده‌ی کویلب قالدیک. بو پیتده قیشلاقده کتّه‌لر هلییم اویغاق، آنه‌لر اېسه باله لرینی یاتقیزیش اوچون جای حاضرله‌شردی.وقت بۉلدی. مېن یانیمده‌گی باله نی اۉپیب قۉیدیم-ده، قالگن اوچاویگه شونچه‌که قۉل اوزه تدیم و کېلگن یۉلیمدن آرقه گه چاپیب کېتدیم، آرتیمدن هېچ کیم چقیرمه‌دی. بیرینچی بوریلیشگه یېتیب بارگچ، مېنی اېندی اولر کۉره آلمسدی، بوریلدیم و دله یۉللری بۉیلب اۉرمان تامان ینه یوگوریب کېتدیم. مېن جَنوبده‌گی شهر سری اینتیلردیم. بو شهر حقیده قیشلاغیمیزده شونده‌ی گپ-سۉز یورردی:— او یېرده آدملر یشه‌یدی! بیله‌سیزلرمی، اولر اوخله‌مس اېمیش!— نېگه اېندی اوخله‌مس اېکن؟— چونکی اولر چرچه‌شمس اېکن.— نېگه اېندی چرچه‌شمسه اېکن؟— چونکی اولر احماق اېکن.— نیمه، احماقلر چرچه‌میدیمی؟— احماقلر قنده‌ی چرچه سین، اخیر!نېمیسچه دن میزراعلی اکبراو ترجمه سیمنبع: «کتاب دنیاسی»،1-سان، 2015 ییل خورشید دوران کتابخانه سیدن .حرمت وادب بیلن عزیز فاریابی .
