Azizullah Faryabi .
3. december kl. 18.32 · To`maris
تؤماریس خاتون توران خلقینینگ هخامانیلر باسقینیگه قرشی کوره شگه رهبرلیک قیلگن جسور سرکرده .
قدیمگی یونان تاریخچی سی گیرادوتنینگ “تاریخ”(میلاد دن اوولگی 5 – عصر)عصریده یازیلیشیچه ،هخامانیلر دولتی اساسچیسی کیر -2 میلاد دن اوولگی 530- ایلده تورانگه باستیریب کیرگنیده ، تؤماریس مسسیگیتلر قبیله سینینگ ملیکه سی بؤلگن .مسسیگیتلر بو پیتده آمودریا (اره کس)بؤیلریده و قیزیلقومده یششگن .تؤماریس مسسیگیتلر پادشاهسینینگ خاتینی بؤلیب ، او ایرینینگ وفاتیدن سؤنگ دولتنی باشقرگن .ایران دن کیلگن باسقینچیلر قؤشینی بیلن مسسیگیتلر اؤرته سیده شدتلی جنگلر بؤلگن . دستلبکی جنگده تؤماریس نینگ اؤغلی سپارگاپیس(سیپارنگیز)باشچیلیگیده گی مسسیگیتلر غالب چیققن .بیراق کیینگی جنگده فارسلر حیله یؤلی بیلن سپارگاپیس و ایریم مسسیگیتلرنی اسیر آلیشگنده ، عار ناموسگه چیده ی آلمگن سپارگاپیس اؤزینی اؤلدیرگن .تؤماریس اؤغلینینگ هلاکتیدن ایسنکیره ب قالمه ی ، اؤز خلقینینگ منفعتینی اؤیلب ، کیر 2- دن مسسیگیتلر یورتیدن چیقیبکیتیشنی سؤره یدی .بیراق فارسلر شاهی ردجوانینی بیرگچ ، ایککی اؤرته ده ایاوسیز جنگ بؤلگن .گیراو دوت مسسیگیتلر و فارسلر اؤرته سیده گی جنگ تفصیلاتلرینی اؤز اثریده قویده گچه تصویرلیدی :”مینینگ بیلیشیمچه ، بو جنگ ورور لر اؤرته سیده گی برچه جنگلردن هم دهشتلی بؤلگن .اوول هر ایککه له قؤشین بیر-بیرینی اوزاق مصافه ده توریب ، کماندن اؤققه توتدیلر .کمان اؤقلری توگه گچ ، اولر نیزه و قیلیچ بیلن کوره شدیلر .جنگ اوزاق وقت دوام ایتدی .کؤپ قان تؤکیلدی .نهایت ، مسسیگیتلر غلبه قازاندیلر .فارس قؤشینلرینینگ اساسی قسمی ، جمله دن ، کیر -2 نینگ هم جنگ میدانیده هلاک بؤلگن . او تؤلیق 29 ایل شاهلیک قیلگن ایدی .کیر 2 ایککی نینگ جسدی تاپیلگچ ، ملیکه (تؤماریس ) نینگ بویروغی بیلن اونینگ کیسیلگن باشی انسان قانی بیلن تؤلغیزیلیب میشگه سالینگن “.تؤماریس نینگ جسارتی و حربی-سیاسی فعالیتی تؤغریسیده خلق داستانلر یره تیلدی ، جنگنامه و روایتلر تؤقیدیلر .ایرگش جومن بلبل اؤغلیدن حادی ظریفوف یازیب آلگن “آی سولو”داستانیده توران مملکتی نینگ پادشاه سی آی سولو اوبریزیده تؤماریس فعالتی اؤزینینگ بدیعی تلقینینی تاپگن . یازووچی میرکریم عاصیم “تؤماریس”قصه سیده اونینگ جساتینی اولوغلیدی .ابراحیم یوسفوف “تؤماریس”(1974) داستانینی یازگن ، کامپازیتور اولوغ بیک موسه یوف شو ناملی بلیت (1982) نی صحنه لشتیرگن .
