یازو چی: شریف الله اوزتگین
اوتگن عصر آخرلری و 21 عصر جریانیده جهان مقیاسیده گلوبالیزم آقیمی بیر تاریخی حادثه صفتیده برچه دولتلرگه اوزتاثیرینی اوتکزیب کیلماقده. بو جریان بیلن هماهنگ حرکت قیلیش برچه دولتلرگه بیر ضرورت توسینی آلماقده. اوزبیکستان پریزیدنتی شوکت میرضیایف اوشبو مسئله نینگ دیالیکتیک ماهیتینی توشونگنی اوچون، هر دایم زمان طلبی و گلوبالیزم شرایطی و زمان طلبی بیلن هماهنگ حرکت قیلیشنی توصیه قیلیب کیلماقده.
سونگگی ییللرده حیاتی ضرورتدن کیلیب چیقیب منطقوی دولتلر ارا بیرلشیب همکارلیک قیلیش شکل لنیب اعضا مملکتلرگه اوز ایجابی تاثیرینی کورستماقده. مونینگ یققال مثاللریدن بیری صفتیده شانگهای همکارلیک تشکیلاتینی ایتیش ممکن. بو تشکیلات اعضا دولتلر ارا تورلی ساحه لرده همکارلیکنی یولگه قوییش بوییچه اوز ایجابی تاثیرینی کورسه تیب کیلماقده. شونگه بناء 1992 ییل برینچی مرته تورکی تیللی مملکتلر ییغیلیشی چقیریلدی بو تورکی مملکتلر اورته سیده گی بیرینچی تشبث ایدی. اوندن کیین 2009 ییل تورکی تیل دولتلر همکارلیک کینگاشی (تورکی کینگاش) توزیش حقیده نخجوان بیتیمیگه قول قوییلدی. 2021 ییل بو کینگاش «تورکی دولتلر تشکیلاتی»((TDT دیب اتلدی.
جاری ییل 2022 ییلی 10 – 11نوامبر کونلری سمرقند شهریده تشکیلات نینگ بیرینچی سامیتی بولیب اوتدی. حاضر اوشبو تشکیلات بیشته مملکت – آزربایجان، قازاغستان، قیرغیزستان، تورکیه و اوزبیکستاننی بیرلشتیره دی. اونده ینه ایککی مملکت – تورکمنستان و هنگری (مجارستان)کوزه تووچی مقامیگه ایگه. بو 7 مملکتده تقریبا 160 ملیونگه یقین خلق یشیدی. بو ایسه دنیا خلقلری نینگ 2 فیصدیدن کوپراغینی تشکیل ایته دی. سامیتگه اشتراک ایتگن مسئول کیشیلر بیرگن معلوماتلرگه کوره تشکیلات نینگ اوزیگه خاصلیگی همکارلیک اوچون کوپ قرره لی یونلیشلری موجودلیگیدر. خصوصا نخجوان بیتیمیگه بناء تینچلک و خوفسیزلیکنی مستحکملش و قوللب قوتلش مسله لری، شونینگدیک، سیاسی، سودا-اقتصادی، حقوقنی محافظه قیلیش، اطراف – محیطنی محافظه قیلیش، مدنی، علمی- تیخنیک، حربی – تیخنیک، تعلیم، انرژی، ترانسپورت،سودا – تجارت ساحه لریده ثمره لی منطقوی و ایککی تامانله مه همکارلیکنی رواجلنتیریش مهم مقصد و وظیفه لریدن حسابلنه دی.
11 نوامبر کونی سمرقند شهریده اوزبیکستان جمهور ر ییسی شوکت میرضیایف رییسلیگیده تورکی دولتلر تشکیلاتی دولت رهبرلری نینک «تورکی سیویلیزاتسیه نینگ ینگی دوری: عمومی ترقیات و فراوانلیک ساری» موضوع سیده گی ییغیلیشی بولیب اوتدی.
مذکورییغیلیشده شوکت میرضیایف نطق سوزله دی. پریزیدنت نینگ نطقی عملی تکلیفلر گه بای ایدی، او اوزارا بغری کینگلیکنی کوچیتیریش، سودا و اقتصادیات بوییچه همکارلیکنی کوچیتیریش، حدودلر آره سیده فن و تعلیم، تیکنولوژیلر، اناواتسیه لر(ینگیلیکلر) باره سیده همکارلیک نینگ ثمره دار میکانیزملرینی ایشلب چیقیشگه علیحده اعتبار قرتدی. سمرقند شهریگه «تورکی سیویلیزاتسیه پایتختی» عنوانی بیریلگنی اوچون سامیت اعضالریگه منتدارچیلیک بیلدیردی.
قدیم تورکی زمین مینگ ییللر دوامیده شرق و غربنی توتشتیریب، جهان سیویلیزاتسیه سینی(تمدنینی) بیر – بیریگه یقینلشتیریب، دنیا مدنیتلرینی باییتیب کیلگن. بیز تورکی دنیا بویوک تاریخی نینگ یارقین صحیفه لری اولوغ اجدادلرمیز تامانیدن بیرگه لیکده یره تیلگنی بیلن حقلی روشده فخرلنه میز- دیدی پریزیدنت.
او، تآکیدله دی: بویوک اجدادلریمیز اوزلریدن بی بها علمی ادبی اثرلر قالدیرگن. اگر اوشبو بی بها معنوی خزینه نی برچه اعضا و کوزه تووچیلر تیللریده هم چاپ ایتسک، قرداش ایللریمیزنی اولم بار یاش اولادلریمیزنی اوز ارا یقینلشتیریش اوچون مستحکم
اوتآکیدله دی: بو گون اوزبیکستان تورکی مدنیت خلق ارا تشکیلاتیگه توله قانلی اعضا بولدی. کیلگوسی ییلده ایسه تشکیلات نینگ 30 ییل لیگینی نشانلش دایره سیده تورکی خلقلر مدنیتی فستیوالی اوتکزیله دی.
شوکت میرضیایف تکلیفیگه کوره تشکیلانت دایره سیده «2023 ییل تورکی سیویلیزاتسیه نینگ یوکسلیش ییلی» دیب ناملندی.
سامیتده قازاغستان تامانی تکلیفی گه کوره تشکیلات نینگ نوبتده گی سامیتی2023 ییل قازاغستانده اوتکزیله دی.
تورکی دولتلر تشکیلاتی دولت رهبرلری کینگاشی ییغیلیشی یکون – لنگنچه تشکیلات تامانیدن تاسیس ایتیلگن مکافاتلرنی تاپشیریش مراسمی بولیب اوتدی. تورکی دولتلر اورته سیده گی دوستلیک و شریکلیکنی مستحکم لشده تورکیه پریزیدنتی رجب طیب ایردوغان، همده تورکمنستان ملی کینگاشی خلق مصلحتی رییسی گربانگولی بیردی محمیدوف نینگ علیحده حصه سی بارلیگی قید ایتیلدی. شو مناسبت بیلن اولرنی «تورکی دنیانینک عالی اوردنی» بیلن تقدیرلش توغریسیده قرار قبول قیلیندی. اولرگه بو مکافاتلرنی پریزیدنت شوکت میر ضیایف تاپشیردی.
بیزگه معلوم که اوزبیکستان رهبری تشبثی بیلن علیشیر نوایی نامیده گی خلق ارا مکافات تاسیس ایتیلگن. اونینگ بیریچی صاحبی تورکی دنیا برلیگیگه اولکن حصه قوشگن بویوک ادیب و جماعت اربابی، اولوغ هومانیست چنگیز ایتمتوف بولدی. بو مکافات قیرغیزستان پریزیدنتی صادر جپاروف گه تاپشیریلدی.
ییغیلیش آخریده تورکی دولتلر تشکیلاتی سامیتی نینگ سمرقند دیکلارتسیه سی( اعلامیه) قبول قیلیندی.
شو بیلن تورکیه نینگ تورکی دولتلر تشکیلاتیگه کیینگی بیر ییلده گی رییسلیگی یکونیگه ییتدی و بو وظیفه اوزبیکستانگه اوتدی.
شو یوسینده سمرقند شهریده بولیب اوتگن «تورکی دولتلرتشکیلاتی»(TDT) نینگ بیرینچی سامیتی اوز ارا خوفسیزلیکنی مستحکملش، اقتصادیات، علم وفن، تکنالوژی و مدنی علاقه لرنی یوکسلتیریش و بیر قتار باشقه مسله لر بوییچه قرارلر قبول قیلدی.
عمومی نقطه نظردن قریدیگن بولسک TDT تورکی مملکتلرنی بیرلشتیره دی، بو تشکیلات تورکی دولتلر بیرلیگی اوچون قوییلگن بیرینچی قدم بولدی. اولر آره سیده همکارلیکنی ینه هم کوچیتره دی و هر مملکت نینگ ملی منفعتینی حمایه قیلیشده یاردم بیره دی و زمان اوتیشی بیلن اروپا مشترک بازاری درجه سیگه کوتریلیشی ممکن.
