درگذشت ملکه بریتانیا؛ «اعتراض سفید» چیست؟
۲۸ شهریور ۱۴۰۱ – ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۲
در روزهای اخیر شماری از شهروندان بریتانیا به خاطر اعتراض در حاشیه مراسم ویژه درگذشت ملکه الیزابت دوم و متعاقب آن اعلام رسمی چارلز سوم به عنوان شاه و جانشین او، بازداشت شده‌اند.
پاول پالزلند در میان آنها نیست. اما این وکیل دادگستری، پیش‌قدم یک اتفاق جنجالی در ۱۲ سپتامبر بود: وقتی در میدان پارلمان لندن یک ورق کاغذ خالی بالای سر گرفته بود، به گفته خودش پلیس به سوی او آمد و مشخصاتش را پرسید.
پالزلند که بخشی از گفت‌وگوی خود با پلیس را فیلم گرفته و در توییتر گذاشته، ادعا میکند به او گفته شده که اگر روی کاغذ خالی نوشته بود «پادشاه من نیست»، دستگیر می‌شد.
در ادینبرا در اسکاتلند هم هنگام عبور کاروان حامل تابوت ملکه تظاهرات‌های مشابهی با «کاغذ سفید خالی» دیده شد، اما بازداشت کسی گزارش نشد. با این حال، ویدئوی پالزلند باعث شد که پلیس لندن اعلام کند که مردم «حق اعتراض دارند.»
پلیس لندن در ۱۲ سپتامبر در توییتی اعلام کرد: «مردم کاملا حق دارند که اعتراض کنند و ما این موضوع را به تمام ماموران خود که در جریان مراسم خاص در ماموریت هستند، اعلام کرده‌ایم.»
نافرمانی طنزآمیز؟
این اولین بار نیست که از یک ورقه خالی به نشانه اعتراض استفاده شده است، اما این نوع اعتراض معمولا در کشورهایی دیده می‌شود که سرکوب اقتدارگرایانه معترضان بیشتر رایج است.
برای مثال در سال ۲۰۱۹ میلادی، پلیس قزاقستان اصلان ساگوتدینوف، یک فعال جوان، را بازداشت کرد در حالی که یک پلاکارد سفید در مقابل دفتر شورای مرکزی در میدان ابی شهر اورال در غرب کشور، بالای سر نگه داشته بود.
این جوان ۲۴ ساله در یک ویدئو و به خبرنگاران گفت: «من در تظاهرات شرکت نکرده‌ام و می‌خواهم نشان بدهم که با وجود این، چطور پلیس من را به بازداشتگاه می‌برد، حتی با آنکه چیزی روی پلاکارد من نوشته نشده و هیچ شعاری هم نمی‌دهم.»
دکتر کاترینا ناویکاس، کارشناس تاریخ اعتراضات و حرکت‌های جمعی در دانشگاه هرتفوردشایر بریتانیا، می‌گوید که اعتراض‌های سفید با کاغذهای خالی نوعی دیگر از طنزهای اعتراضی است که به قرن هجدهم میلادی باز می‌گردد.
دکتر ناویکاس به بی‌بی‌سی گفت: «جنبش دموکراتیک چارتیسم (منشورگرایی) در دهه ۱۸۴۰ میلادی تظاهراتی در فضای باز و در سکوت در اعتراض به مقام‌های محلی برگزار کرد که جلسات معمول آنها را سرکوب می‌کردند.» او اضافه میکند: «سال ۱۷۹۵ در منچستر، یک ‘باشگاه اندیشه’ برای برگزاری جلسات سکوت تشکیل شد. اعتراض این باشگاه به قوانین دولت علیه ‘جلسات فتنه’ و گروه‌های دموکرات بود.»
اما اعتراض با نمادهایی بدون داشتن شعار، سمبل‌ها یا حتی رنگ‌هایی که معرف یک هدف سیاسی است، چیزی نیست که کارشناسان در تاریخ معاصر ثبت کرده باشند.
دکتر ناویکاس توضیح می‌دهد: «به نظر می‌آید که این یک نوآوری تازه است، البته در سنت اعتراض طنزآمیز به محدودیت‌های اعمال‌شده توسط قدرت.»
اعتراض با نمادهای سفید در طول دو دهه گذشته در روسیه دیده شده بود، اما از زمان حمله این کشور به اوکراین در ماه فوریه گذشته، به مراتب تعداد آن بیشتر شده است. مقام‌های روسیه به شدت اعتراض‌های ضدجنگ را سرکوب کرده‌اند. به گزارش اووی‌دی اینفو که یک پروژه تحقیقی درباره حقوق بشر در روسیه است، در یک ماه گذشته، بیش از ۱۶ هزار نفر در جریان تظاهرات ضدجنگ در روسیه بازداشت شده‌اند.
در رسانه‌های مستقل و شبکه‌های اجتماعی گزارش‌هایی از بازداشت معترضان با نمادهای اعتراض سفید در شهرهای مختلف روسیه منتشر شده است.
از قضا یک شوخی قدیمی از دوران شوروی درباره بازداشت شخصی است که اعلامیه‌های خالی را در میدان سرخ مسکو پخش میکند.
دکتر ناویکاس می‌گوید که چنین اعتراض‌هایی به‌طور خاص می‌تواند برای دستگاه قدرت «آزاردهنده» باشد. او توضیح می‌دهد: «مانند اعتراض‌های خاموش، برای پلیس سخت‌تر است که ثابت کند جرمی در حال انجام است یا قصد ارتکاب جرم وجود دارد.»
- درگذشت ملکه؛ دستگیری معترضان بریتانیایی منجر به مناقشه‌ای درباره آزادی بیان شده۲۳ شهریور ۱۴۰۱ – ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۲
- روس‌ها از ایموجی‌ها برای فرار از سانسور استفاده می‌کنند۲۱ اسفند ۱۴۰۰ – ۱۲ مارس ۲۰۲۲
- ۱۰ سالگی ناآرامی‌‌های لندن؛ پنج شب تابستانی که پایتخت بریتانیا در آتش سوخت۱۶ مرداد ۱۴۰۰ – ۷ اوت ۲۰۲۱
«همه در قلبشان می‌دانند چه شعاری پاک شده»
در اعتراض‌های ۲۰۲۰ هنگ‌کنگ در ضدیت با قانون امنیتی جدیدی که چین اعلام کرده و بعضی شعارهای دموکراسی‌خواهانه را مجرمانه دانسته بود، کاغذهای خالی به به نشانه اعتراض در تظاهرات استفاده شد.
یکی از تظاهرات‌کنندگان که مردی ۵۰ ساله بود، به خبرگزاری رویترز گفت که «همه در قلبشان می‌دانند شعارها چیست» و نیازی نیست که آنها روی کاغذ نوشته شوند. نکته اعتراض، برجسته کردن سانسور است.
آن مرد می‌گفت: «این شعارها برای همیشه در قلب من حک شده و آن کلمات برای همیشه بر کاغذهای سفید خواهد ماند؛ شعارهایی که محو نخواهد شد.»
نگرانی‌های بریتانیا
در بریتانیا هر کس حق دارد به طور مسالمت‌آمیز اعتراض کند.
حق آزادی بیان و آزادی تجمع در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، سال ۱۹۹۸ به عنوان قانون حقوق بشر در مجموعه قوانین بریتانیا گنجانده شد.
با این حال برای این حق بشری مرزهایی وجود دارد.
قوانین دیگر به پلیس اجازه می‌دهد که آزادی‌ها را در مواقعی که ضروری و متناسب است، محدود کند؛ به‌ویژه وقتی این موارد برای حفظ امنیت ملی و امنیت عمومی ضروری است یا از یک جنایت یا بی‌نظمی جلوگیری میکند.
ممکن است معترضان بر اساس قانون نظم عمومی دستگیر شوند. بخش ۵ این قانون به پلیس انگلستان و ولز اجازه می‌دهد فردی را که رفتارش ممکن است باعث آزار و ناراحتی شود، دستگیر کند. و اگر معترضان به این جرایم متهم شوند، ممکن است جریمه شوند.
با این حال، گروه‌های حامی حقوق مدنی درباره بازداشت معترضان ضدسلطنت در بریتانیا ابراز نگرانی کرده‌اند. یکی از این گروه‌ها به نام لیبرتی می‌گوید «مشاهده اینکه پلیس از اختیارات خود به این شکل سنگین و تنبیهی استفاده میکند، بسیار نگران کننده است.»
جودی بک، مسئول کارزارها و سیاستگذاری در لیبرتی می‌گوید: «اعتراض یک هدیه از طرف حکومت نیست؛ بلکه یکی از حقوق اساسی است.»
دست‌کم در مورد پاول پالزلند، اعتراض در شبکه‌های اجتماعی علیه پلیس موثر بود. او در ۱۴ سپتامبر توییت کرد که او و گروهی از معترضان که نشانه‌‌های خالی از نوشته یا شعارهای ضدسلطنت در دست داشتند، بدون مخالفت پلیس در مقابل ساختمان پارلمان بریتانیا در لندن تظاهرات کردند.
این وکیل در توییتش نوشت: «پلیسی که آنجا بود از اطلاعیه پلیس متروپولیتن تبعیت کرد و ما را به حال خود گذاشت. من فکر می‌‌کنم این نشان‌دهنده یک پیروزی واقعی است که با فشار و مقاومت عمومی به دست آمده است.»
