دومین دور از نشست وزیران امور خارجه همسایگان افغانستان به علاوه روسیه در تاریخ ۵ آبان ماه با حضور وزرای امور خارجه ایران، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان و حضور مجازی وزرای امور خارجه روسیه و چین برگزار و در خاتمه طبق معمول بیانیه پایان نشست منتشر شد.
در این بیانیه بر عدم دخالت در امور داخلی افغانستان، احترام به آمال مردم افغانستان در ایجاد صلح و ثبات، توسعه و روابط متوازن با همسایگان، نگرانی عمیق از اوضاع بغرنج امنیتی، اجتماعی و اقتصادی و وضعیت انسانی در افغانستان، حمایت قاطع همسایگان برای دستیابی به صلح و ثبات و وحدت ملی افغانستان، انجام تعهدات کشورهای مسئول ایجاد مشکلات در افغانستان برای کمک به انتقال با ثبات اوضاع، انجام تعهد سازمان‌های بین المللی و منطقه ای به ویژه آژانس‌های سازمان ملل و اعضای شورای امنیت برای حل سیاسی افغانستان و کمک به این کشور، کمک از جامعه جهانی و کشورهای اعانه دهنده برای ادامه کمک به افغانستان تاکید شد.
از ۱۱ بند بیانیه پایانی این نشست بندهای ۱ تا ۶ خطاب به ملت و احزاب افغانستان برای سر و سامان دادن اوضاع با رعایت موازین بین المللی و حقوق مردم، و بندهای ۷، ۸ ،۹ ،۱۱ خطاب به جامعه جهانی برای کمک به افغانستان و بند ۱۰ دایر بر ضرورت ملاقات‌های مستمر نمایندگان ویژه افغانستان اشاره دارد.
برگزاری هر نشستی که منتج و منجر به کاهش یا حل مشکلات افغانستان، ایجاد صلح و ثبات و امنیت پایدار و توسعه اقتصادی و سیاسی و عدالت اجتماعی، حکومت قانون و حفظ حقوق همه اقوام و مذاهب، حسن همجواری با همسایگان و در نهایت کاهش خشونت و تروریسم و جنایات سازمان یافته از جمله مواد مخدر شد، مورد ستایش هر تحلیلگر و کارشناس سیاسی است و ایجاب می کند که بازیگران دولتی و غیر دولتی و نهادهای مختلف نیز از آن حمایت کنند، ولی کاملا روشن است که موفقیت آمیز شدن هر نشست و تحرکی مستلزم الزامات ویژه خود است که در صورت رعایت نکردن این ملزومات به همان اندازه و میزان موفقیت آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
کشورهای همسایه افغانستان هر کدام حساسیت‌ها و ملاحظات ویژه خود را دارند ولی می توان بنیادگرایی، بی ثباتی، افراط‌گرایی، ناامنی، تروریسم، جنایات سازمان یافته و مواد مخدر، کم و بیش فصل مشترک همه این کشورهاست. همسایگان افغانستان دارای توان و امکانات متفاوت هستند، چین با توان اقتصادی و نظامی و دفاعی و حضور و نفوذ در سازمان های منطقه ای و بین المللی و داشتن رابطه استراتژیک با پاکستان به عنوان کشور تاثیرگزار در افغانستان، بر این امید است که با کمک اقتصادی به افغانستان در جهت پیشبرد توسعه اقتصادی، این کشور را یاری کند و در نتیجه مناطق مسلمان نشین خود در سین کیانگ را از اثرپذیری ایدئولوژی افراط گرایی طالبان مصون نگه دارد.
کشورهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان که از آسیب پذیری بیشتری برخوردار و به تنهایی قدرت جلوگیری از نفود افراطی گرایی را ندارند، سخت متکی به حمایت روسیه هستند.
پاکستان که افغانستان را عمق استراتژیک خود می پندارد، حیات و ممات خود را در گرو تحولات و اوضاع در افغانستان می داند از این رو حساسیت فوق العاده ای نسبت به افغانستان دارد و بر توان نظامی دفاعی، جمعیت ۲۰۰ میلیونی و قدرت اطلاعاتی خود به ویژه نفوذ سازمان مخوف I.S.I و وابسته کردن افغانستان برای دسترسی به بنادر و…. دل بسته و سر و سامان دادن به این ملاحظات، در اولویت سیاست خارجی اسلام آباد مرکزیت دارد.
در این میان افغانستان اهمیت ویژه‌ای برای کشورمان دارد که باید به ظرائف و حساسیت‌های آن واقف و با دقت و ظرافت آن را مدیریت کرد.
روسیه که فاقد مرز مشترک با افغانستان است هر گونه تهدید امنیتی در کشورهای همجوار افغانستان در آسیای میانه را تهدیدی علیه منافع خود می داند و تا حد امکان از این کشورها حمایت می کند، گرچه در صورت اضطرار ابایی ندارد که دست از حمایت آنان بردارد. روسیه نفوذ افراطی گرایی نوع طالبان و داعش در مناطق مسلمان نشین را تهدید حیاتی برای خود می پندارد ولی توان نظامی و امنیتی و اقتصادی و نفوذ در سازمان های منطقه ای و بین المللی را نقطه قوت خود در حفاظت و حراست از منافع خود می داند.
نشست وزرای امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران نوعی موفقیت تشریفاتی و تبلیغاتی برای کشورمان به حساب می آید، ولی نمی توان آن را قرین موفقیت و تصمیم ساز در امور افغانستان دانست. در نشست تهران جای چند عنصر کاملا خالی بود، از جمله 1- عدم حضور دولت مسئول افغانستان، ۲- عدم حضور نمایندگان مردم افغانستان، ۳- عدم حضور کشورهای عمده کمک کننده به افغانستان، 4- شکل سلیقه ای داشتن این نشست با حضور روسیه بدون اینکه همسایه افغانستان باشد. فراموش نکنیم که روسیه اولین اشغالگر و متجاوز به افغانستان بود که از خاطره مردم افغانستان محو نمی شود لذا نباید درصدد تطهیر جنایت‌های ارتش سرخ در افغانستان بود. بدیهی است روسیه در ویرانی افغانستان نقش به سزایی دارد که باید در جبران خسارت به افغانستان متعهد شود. از طرف دیگر حضور روسیه در این نشست حساسیت های دیگری ایجاد می کند که در عدم موفقیت این نشست بی تاثیر نیست.
هم زمان با برگزاری این نشست در تهران، یک مقام‌اتحادیه اروپا گفت: “این اتحادیه می خواهد که حضور حداقلی در افغانستان داشته باشد”. علاوه بر این همزمان با این نشست امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه طالبان در دوحه با نمایندگان ۱۴ کشور غربی از جمله “ایان مک کاری” نماینده آمریکا دیدار و تبادل نظر کرد.
در تجزیه و تحلیل نهایی، افغانستان معضلی است که دردهای آن با ژست‌های نمایشی و تشریفاتی و محصور ماندن در دسته بندی های سلیقه ای و محدود، به خصوص کناره گیری آمریکا و متحدین غربی، علاج نمی شود و می طلبد که در سطح جهان شمول به آن نگریست و گرنه هر نشست محدود و تشریفاتی تنها در سطح “نشستیم و گفتیم و برخاستیم” باقی می ماند.
سفیر روسیه: مسکو آماده پذیرش طالبان در سازمان ملل نیست
سفیر روسیه در سازمان ملل متحد گفت که هیچ شخصی در به رسمیت شناختن طالبان عجله‌ای ندارد و مسکو اجازه حضور نمایندگی طالبان را در سازمان ملل متحد نمی‌دهد.
به نقل از خبرگزاری رویترز، واسیلی نبنزیا، سفیر روسیه در سازمان ملل متحد همچنین افزود که سازمان ملل متحد و تحریم‌های یک‌جانبه علیه رهبران طالبان احتمالا نه به این زودی اما به هر حال بایستی بررسی شوند.
نبنزیا به خبرنگاران گفت: مسئله به رسمیت شناختن طالبان زمانی مطرح خواهد شد که جامعه جهانی از وعده‌ها و تعهدات مقامات طالبان اطمینان حاصل کند.
وی همچنین به وعده‌ها و درخواست‌های طالبان از جمله حقوق بشر، حقوق زنان و دختران و مبارزه با تروریسم و مواد مخدر از زمان سقوط دولت تحت حمایت غرب در اوایل ماه اوت اشاره کرد.
سازمان ملل متحد در حال بررسی ادعاهای رقیب مبنی بر اینکه چه کسی نمایندگی طالبان را در سازمان ملل برعهده خواهد داشت، است. طالبان، سهیل شاهین، سخنگوی خود در دوحه را به عنوان سفیر افغانستان در سازمان ملل متحد معرفی کردند؛ در حالی که غلام اسحاق‌زی، سفیر دولت سرنگون شده افغانستان به دنبال ماندن در کرسی افغانستان در سازمان ملل متحد است.
نبنزیا، سفیر روسیه در سازمان ملل متحد گفت: هنگامی که اعتبارنامه ارائه می‌شود، این اعتبارنامه از طرف رئیس یک دولت ارائه می‌شود. حال اگر توسط رئیس دولتی که هیچ شخصی آن را به رسمیت نمی‌شناسد، ارائه شود، خودتان نتیجه‌گیری کنید که چه اتفاقی رخ خواهد داد.
کمیته اعتبارنامه سازمان ملل ۹ عضو دارد که آمریکا، چین و روسیه از جمله اعضای این کمیته هستند که قرار است تا پایان سال تصمیم نهایی را مبنی بر این ادعاهای مشابه افغانستان بگیرند.
++++
یک محقق چینی گفت کشورش پیش از کشورهای همسایه افغانستان و روسیه، دولت طالبان را به رسمیت نخواهد شناخت.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا به نقل از رویترز، «هو شیشنگ» کارشناس جنوب آسیا در انستیتو روابط بین‌الملل چین (CICR) تاکید کرد پکن اولین کشوری نخواهد بود که دولت طالبان را در افغانستان به رسمیت خواهد شناخت.
شیشنگ افزود: وقتی چهار کشور چین، ایران، روسیه و پاکستان در مورد دولت طالبان به یک اجماع برسند، اوضاع فرق می‌کند، ولی در هر صورت چین اولین کشوری نخواهد بود که طالبان را به رسمیت خواهد شناخت.
این محقق مسائل جنوب آسیا گفت: آمریکا بعد از خروج از افغانستان در پی گسترش روابط با هند است، این موضوع به هند اعتماد به نفس و جرات بیشتری می‌دهد و ممکن است در روابط هند و چین هم تاثیر بگذارد.
هو شیشنگ افزود: این تلقی عمومی وجود دارد که طالبان به دنبال جلوگیری از گسترش تفکرات اسلامگرایی مسلح نیست و قصد دارد جلوی آشوب در افغانستان را بگیرد؛ این برای چین و امنیت پروژه جاده ابریشم بسیار ضروری است اما از سوی دیگر آمریکا به دنبال به چالش کشیدن چین در مناطق حساسی چون دریای جنوبی، تایوان و شبه‌جزیره کره است. آمریکا در ۲۰ سال گذشته ۲ تریلیون دلار در افغانستان پول خرج کرده و تنها اگر ۵۰ میلیارد دلار آن را برای بی‌ثبات کردن چین خرج کند، این کشور را دچار مشکل خواهد کرد.
درخواست چین و روسیه برای پایان تحریم‌های مالی افغانستان
سازمان ملل در حالی با هشدار درباره وخامت بحران انسانی و فقر در افغانستان، بر لزوم افزایش کانال‌های امدادرسانی به این کشور تأکید کرد که پیشتر چین و روسیه نیز خواهان آزادسازی اموال بلوکه شده این کشور شده بودند.
به گزارش «رویترز»، مقامات این سازمان با اعلام ناتوانی از تأمین نقدینگی لازم برای حل معضل کمک‌های بشردوستانه به میلیون‌ها شهروند گرسنه افغان، همکاری جهان را برای نجات این کشور از فروپاشی اقتصادی ضروری خواندند. یکی از مقامات این نهاد بین‌المللی که نامش را فاش نکرد گفت: «آنچه در نهایت نیاز داریم راهکار سیاسی است چراکه برداشتن تحریم‌ها و آزادسازی میلیاردها دلار نقدینگی بلوکه شده افغانستان در بانک‌های غربی می‌تواند راهگشا باشد.»
این در حالی است که بانک جهانی در حال حاضر دسترسی دولت طالبان را به حدود ۴۴۰ میلیون دلار ذخیره اضطراری مسدود کرده و حدود ۱۰ میلیارد دلار ذخیره بانک مرکزی افغانستان نیز در بانک‌های خارجی بویژه امریکایی بلوکه شده و خزانه‌داری امریکا نیز تاکنون برنامه‌ای برای آزادسازی این سرمایه عظیم ارائه نکرده است.
در این شرایط «ماری الن مک گرورتی»، رئیس بخش برنامه غذایی جهان معتقد است: «ما در حال حاضر از نقدینگی محدودی که در کشور وجود دارد استفاده می‌کنیم اما این امر نمی‌تواند دوامی داشته باشد چراکه اوضاع روز به روز وخیم‌تر می‌شود. در حال حاضر حدود ۸,۷ میلیون نفر در آستانه قحطی و گرسنگی قرار گرفته‌اند که بزودی فقر و گرسنگی را به معضلی خارج از کنترل بدل خواهند کرد.»
سازمان ملل در حالی بر درخواست کمک جهان به افغانستان تأکید دارد که بسیاری از کشورها برای تحت فشار قراردادن مقامات طالبان، تشکیل دولت فراگیر و تضمین رعایت حقوق زنان و دختران را شرط مشروعیت بین‌المللی شبه نظامیان به عنوان دولت افغانستان و همچنین کمک به این کشور خوانده‌اند. اما «استفن دوجاریک»، سخنگوی سازمان ملل معتقد است: «سازمان ملل از کشورها می‌خواهد شرایطی را فراهم کنند که کمک‌های نقدی آنها در اختیار سازمان‌های امدادی در داخل افغانستان قرار گیرد.» چراکه مقامات این سازمان کمک‌های وعده داده شده در نشست ماه گذشته سازمان ملل را ناکافی می‌دانند.
با این حال به نوشته طلوع نیوز، سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر در توئیتی خواستار تحقق هر چه سریع‌تر این وعده‌ها شده است: «زمستان در حال نزدیک شدن است و ضروری است که هرچه زودتر حدود یک میلیارد یوروی وعده داده شده در کنفرانس مجازی گروه بیست برای مردم فقیر، آسیب‌پذیر و آواره افغانستان فراهم شود. همچنین از جامعه جهانی می‌خواهیم که در راستای آزادسازی ذخایر ارزی و از سرگیری پروژه‌های توسعه‌ای کمک کنند. امارت اسلامی برای همکاری با مؤسسات و نهادهای بشری آماده است.»
وعده جدید امریکا به افغانستان
دولت جو بایدن در شرایطی که از آزادسازی ثروت بلوکه شدن افغانستان در بانک‌های خود و حتی رفع تحریم این کشور عقب‌نشینی نمی‌کند به تازگی از تخصیص حدود ۱۴۴ میلیون دلار کمک بشردوستانه به این کشور پرده برداشته است. به نوشته واشنگتن پست، رقم وعده داده شده میزان کمک امریکا به این کشور و پناهجویان افغان در منطقه را تا نزدیک به ۴۷۴ میلیون دلار در سال می‌رساند که به گفته سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده «بالاترین رقم کمک از سوی هر کشوری» به شمار می‌رود. این کمک قرار است تا زمستان برای حل بحران گرسنگی به افغانستان وارد شود.
در عین حال آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد این کمک به مردم تعلق دارد: «در واقع منافع این کمک بشردوستانه برای مردم است نه طالبان. ما همچنان رفتار طالبان را زیر نظر داریم.»
اما وانگ یی، وزیرخارجه چین در حالی که جامعه بین‌المللی را به حمایت از پروژه نجات افغانستان از بحران انسانی، سقوط اقتصادی، تهدیدات تروریستی و رفع مشکلات دولت آن دعوت کرد، گفت: «کشورهای غربی و در رأس آنها امریکا باید تحریم‌ها را برداشته و با طالبان رفتاری منطقی و عملگرایانه داشته باشند.»
خبرگزاری «تاس» روسیه نیز به نقل از ضمیر کابلوف، فرستاده روسیه به افغانستان نوشت: «در حال حاضر کمک‌های بشردوستانه اولویت دارند و امیدواریم شرکای امریکایی به وعده‌هایشان عمل کنند و با همکاری نزدیک با تروییکا و قدرت‌های منطقه‌ای در مسیر مناسب حرکت کنند. افغانستان در اولویت دستورجلسه ما قرار دارد و در این راستا با بازیگران مهم و شرکای بین‌المللی همکاری خواهیم داشت.»/ ایران
در نشست کشورهای همسایه افغانستان در تهران چه گذشت؟
دومین نشست وزیران امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان به همراه روسیه با موضوع محوری حل بحران آن کشور در تهران برگزار شد. دبیرکل سازمان ملل و وزیران امور خارجه چین و روسیه به شکل ویدیویی در این نشست شرکت کرده بودند.
حسین امیرعبداللهیان در کنار وزیران امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان در نشست تهران، ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱
پس از همایش وزیران کشورهای همسایه افغانستان در پاکستان، روز چهارشنبه پنجم آبان (۲۷ اکتبر) نمایندگان کشورهای ذیربط در نشست تهران شرکت کردند.
محل برگزاری نشست دوم وزیران امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان ساختمان وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی بود.
از سوی ایران، محمد مخبر، معاون اول ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه این کشور حضور داشتند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
وزیران امور خارجه کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و پاکستان با سفر به تهران در این نشست شرکت کرده بودند. باید یادآور شد که این نشست بدون حضور نمایندگان طالبان برگزار شد.
این در حالی است که حضور آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و وانگ یی، وزیر امور خارجه چین به شکل ویدیویی بود.
پس از پایان این نشست قرار بر برگزاری یک کنفرانس خبری بود. گفته می‌شود که دور سوم نشست کشورهای همسایه افغانستان در چین برگزار خواهد شد.
در نشست تهران چه گذشت؟
سخنران نخست نشست تهران، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه دولت ابراهیم رئیسی بود. او ریشه مشکلات کنونی افغانستان را در “مداخلات خارجی” دانست و آمریکا را مسئول فجایعی خواند که در دو دهه گذشته در آن کشور به بار آمده است.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی بدون اشاره به حملاتی که به مساجد شیعیان در افغانستان اخیرا روی داده است، اعلام کرد «مسئولیت امنیت شهروندان افغانستانی و همچنین امنیت مرزهای این کشور با همسایگانش در درجه اول با هیئت حاکمه سرپرستی موقت افغانستان است.»
امیرعبداللهیان نیز همچون برخی دیگر از شرکت کنندگان در نشست تهران بر تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان تاکید ورزید.
پس از سخنرانی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نوبت به محمد مخبر، معاون اول رئیسی رسید. او گفت که امنیت و ثبات منطقه به امنیت و ثبات در افغانستان گره خورده است.
او نیز همچون امیرعبداللهیان انگشت اتهام خود را متوجه آمریکا کرد و مدعی شد که دو دهه حضور آمریکا در افغانستان باعث «افزایش ناامنی، گسترش افراطی‌گری و عقب‌ماندگی اقتصادی، تضعیف انسجام ملی و افزایش تولید مواد مخدر» شده است.
پس از آن نوبت به سخنرانی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل رسید. گوترش در سخنرانی خود که به صورت ویدیویی در این نشست پخش شد، نسبت به پدید آمدن یک بحران انسانی در افغانستان هشدار داد و از الزام اقدام فوری برای برون‌رفت از این بحران سخن گفت.
گوترش در عین حال تاکید کرد که سازمان ملل برای رساندن کمک‌های نوع‌دوستانه به مردم افغانستان با مقامات طالبان تماس گرفته است.
او برخلاف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و معاون اول رئيس جمهور این کشور نسبت به نقض حقوق بشر در حکومت طالبان ابراز نگرانی کرد و از طالبان خواست در راستای مبارزه با تروریسم و همچنین قاچاق مواد مخدر تلاش ورزد.
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین و همتای روسی‌اش، سرگئی لاوروف نیز بر اهمیت تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان تاکید ورزیدند.
لاوروف در عین حال خواستار افزایش نقش سازمان ملل در هماهنگی مسائل در افغانستان شد و از آمادگی روسیه برای کمک به این کشور خبر داد.
به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
شاه‌محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان از “انتقال قدرت بدون خون‌ریزی” در افغانستان در ماه اوت سخن گفت و خواستار آزاد ساختن پول‌های افغانستان در خارج از آن کشور شد.
پس از وزیر امور خارجه پاکستان، رشید مردف، وزیر امور خارجه ترکمنستان، عبدالعزیز کاملف، وزیر امور خارجه ازبکستان و سراج‌الدین مهرالدین، وزیر امور خارجه تاجیکستان نیز سخنرانی کردند.
نکته مشترک در سخنرانی آنها اعلام آمادگی برای مشارکت در بازسازی اقتصادی افغانستان، کمک‌های آموزشی و همچنین تلاش برای حل بحران آن کشور بود.
زندگی ادامه دارد؛ روایتی تصویری از زندگی روزمره در افغانستان در سایه طالباندر پی قدرت‌گیری طالبان و سقوط کابل ده‌ها هزار شهروند افغانستان از کشور خارج شدند، هزاران نفر دیگر هم چنین قصدی دارند. بسیاری از مردم قادر به تامین ابتدایی‌ترین نیازمندی‌های خود نیز نیستند. برخی‌ها حتی برای تأمین نیاز‌های اولیه خود ناچار شده‌اند، دار و ندار خود را در بازارهای خیابانی کابل عرضه کنند.
