علیشیرنوایی نینگ (جنون وادیسیده) غزلیگه شرح. ایرکین واحدوف:

علیشیرنوایی نینگ (جنون وادیسیده) غزلیگه شرح.

ایرکین واحدوف:
  کیریل یازوویدین عرب الفباسیگه اوگیرووچی عبدالمجید اوزگون

        01.01.2021
                                           1
                                  جنون وادی سیده
   اولوغ نوایی نینگ هر بیری بیر جهان معنا، بیرعالم حس تؤیغو افاده قیلغوچی بیتلرینی تکرار- تکرار اؤقیب هر سفر کؤنگلیمیزسرور و هیه جان بیلن تؤله دی، هر سفر بو آلماس سطرلرنینگ ینگی قیرٌه لیرنی کشف قیله میز، ینگی- ینگی معنا تاولـَنیشلرینی کؤریب حیرتلنه میز.
   نوایی بیتلری بیزنینگ حیاتیمیزگه باله لیکدن، دستلبکی اؤقیش کتابلری بیلن کیریب کیله دی. بیز ایلک باربویوک شاعرنی دانشمند معلم صفتیده تنیمیز، «عالم بؤلسنگ، عالم سینیکی» دیب اَیتگن اُستاذ صفتیده اؤرگنه میز. سؤنگ اؤسمیرلیک، ییگیتلیک فصلیده بیزگه نوایی محبت، وفا درسینی بیره دی.
    یانیق عشقی بیتلرنی یان دفتریمیزگه کؤچیریب یازه میز، ایلک سیوگی مکتوبلریگه قؤشیب بیته میز. وقت اؤتیش بیلن بویوک علیشیر کؤز آلدیمیزده فیلسوف صفتیده نمایان بؤله دی، بیزگه حیات درسینی اؤرگته دی، اونینگ سیوینج و اندوهلری، ذوق و جفالر- ینی سؤزلب دنیا حقیده گی تصوٌر دایره میزنی کینگه یتیره دی.
        جنون وادیسیگه مایل کؤره رمین جانِ زاریمنی،
        تیلرمین بیر یؤلی بوزماق بوزولغان رؤزگاریمنی.
   شاعر دنیادن شونچه لر کؤنگلی قالگن، ساووگنکی، عاقبتسیز آدملردن شونچه لر مهری قـَیتگنکی، بو حیاتدن هیچ بیر نشانسیز یؤق بؤلیب کیتیشنی تیله یدی. انسان جسمی- کو خاکی غبار بؤلماققه محکوم، لیکن شاعر ایشه گی –
         فلک بیدادین گرچی منی خاکی غبار اؤلدوم،
         تیلرمین، تاپمَگه یلر تؤتیالیککه غباریمنی.
    یعنی، ظالم آدملر مینی تیریکلیگیمده خؤرله دیلر، قدریمگه ییتمه دیلر. وقت کیلرکی، مینینگ آدملرگه کؤرگوزگن مهر و صداقتیم، فداییلیگیم عیان بؤلور. کیشیلر مینینگ قدریمگه ییترلر، مازاریم خاکینی کؤزلریگه تؤتیا قیلرلر. لیکن تیریکلیگیمده بیدادلیک قیلگنلر مین دنیادن اؤگچ اؤکینماقلری بینف.کؤزلریگه تؤتیا قیاماق اوچون غباریمنی تاپمَگه یلر. اؤشنده، ای اهلِ غفلت، نوایی قــَیگه عزم ایتدی دیب سؤره مَنگ، مین تیریکلیگیده یاق اختیاریم جلاوینی قضانینگ قؤلیگه بیریب قؤیگنمن:

                                                 2
        دیمه نگ، قـَی ساری عزم ایتگونگ، مینگه یؤق اختیار،
        آخر – قضا ایلکیگه بیرمیشمین عنانِ اختیاریمنی.
    عاشق دنیانینگ جبر و جفاسیدن کؤپ قانلی یاشلر تؤکدی. عاقبت کؤزلریده اؤشه قان یاشلر هم قریب مام دبؤلدی. فقط زعفردیک سرغه یگن یوزی قالدی. شاعر بو حالتنی حیرت آموز تشبه گه باغله یدی: ظالم فلک مینینگ بهاریمنی آلیب اونینگ بدَلیگه خزان فصلینی مینگه بیردی. بو لاله دیک قان یاشلریم قوروب، خزاندیک سرغه یگن یوزیم قالگنیده نمایان بؤلیب توریبدی.
        توگندی اشکِ گلگون، ایمدی قالمیش زعفرانی یوز،
        فلک ظلمی بدل قیلدی خزان بیرله بهاریمنی.
    نوایی دهر ظلمیدن باشیگه یاغیلگن بلالرنی بَیتدن بَیتگه کوچلیراق فریاد بیلن بیان قیلدی. بیرینچی بیت عاشق نینگ «جنون وادیسیگه مایل» بؤلگنینی، ایککینچی بیت دنیادن تمام یؤق بؤلیب کیتیش یله گینی افاده قیلسه، غزل سؤنگیگه یقین شاعر بولرنینگ برچه سیدن اؤته آفتنی قلم گه آله دی – بو آفت تیلبه بؤلیشدن هم، دنیادن بی نام و نشان کییشدن هم آغیر بیر آفت. بو – یار و دیاردن جدا بؤلیش مصیبتی. نوایی شونده ی یازه دی:
        دیاریم اهلی بیرله یاردین باشیمگه یوز محنت،
        نی تانگ، باشیم آلیب کیتسم قؤیوب یار و دیاریمنی.
    یعنی، اگر مین یار و دیاریمنی تشلب باش آلیب کیتر بؤلسم، بونینگ باعثی یاردن و دیاریم آدملریدن باشیمگه مینگ بلالر یاققنیدیر. تقدیر مینینگ باشیمگه سالگ بو سودا شونده ی آغیر سوداکیم:
        یامان حالیمغه بغری آغریگه ی هر کیمسه کیم کؤرگه ی،
        بغیر پرگاله سیدن قانغه بولغانغان عذاریمنی.
    بغریم پاره- پاره بؤلگنیدن قانگه بؤیَلدیم، بو حالیمنی کؤرگن هر بیر کیمسه نینگ بغری آغریمه ی علاجی یؤق. تیریکلیک شاعرنینگ نزدیده – درد. بو دردنینگ دواسی ایسه یالغیز اؤلیم. اصلی شرابدن کیلگن باش آغریق نینگ دواسی شراب. امٌا شاعر اوچون تیریکلیک شرابی نینگ دفعِ خماری زهرِ قاتل دیر.
        حیاتیم باده سیدین سرگرانمن اسرو، ای ساقی،
        قدحقه زهر قاتل قوی، داغی  دفع ایت خماریمنی.
                                            3
    یعنی، حیات باده سینی ایچیب باشیم آغیردور، ای ساقی، قدحگه زهر قوییب بیرگین- ده مینینگ باشیم آغریغینی دفع ایت. چونکه بو دنیاده اؤلمه ی توریب تینچیمک ممکن ایمس، شو باعث مینی دردلردن آزاد قیلماچی بؤلسنکیز، بارو یؤقیمنی یاقینگ.
        جهان ترکینی قیلمه ی چونکه تاپماق ممکن ایرمستور،
        نوایی، قیل مینی آزاد اؤرتب یؤق و باریمنی.
    نوایی نینگ بو مشهور غزلی فلک بیدادیدن، بی مهر آدملر جبریدن شاعرنینگ چیککن ناله سی بؤلیب نیچه عصرلر آشه دیواندن دیوانگه کؤچیریلیب، آغیزدن آغیزگه اؤتی، هم کاب ورقلریده، هم قؤشیقلر قناتیده بیزگچه ییتیب کیلدی. بوتون بیز اولوغ بابامیزنینگ آلیس (олис) نبیره لری بیقیاس استعداد قلمیدن تؤکیلگن منه شونده ی سطرلرنی اؤقیب، ایشیتیب آنگیمیز و یره گیمیز بیلن بهره مندلیک تاپه میز، اوزاق- اوزاق زمانلرنینگ صداسینی تینگله گنده ی بؤله میز:

                 جنون وادیسیغه مایل کؤره رمین جانِ زاریمنی…
              کریل یازوویدن اؤگیرووچی مجید اوزگون 01.01.2021