حافظ خوارزمی نینگ ایککی جلدلی دیوانی
باره سیده معلومات
(1320- 1389)
اوچینچی بولوم
یازوچی: حمید سلیمان
سیریلیک الفبا سیدن عربچه خطی ده اوزگرتیر گن: عبدالمجید اوزگون
05.03.2019
1. قصیده لر- 9، 439 بیت (2- 32- بیت).
باشله نیش(2- بیت)
بادشاهی کیم انینک ذاتیغا یوق شبهه و مثال
آفتاب ذاتی بیرلا ملکی ایرور بی زوال
آخری (4- بیت)
. . . . . رحمت تیلا یورمن مدام
جون منیم یازوقدین اؤزکا یوق دور ایشیم ماه و سال
باشله نیش (4- بیت)
. . . . . رسولی بادشاه انبیا
مصتفی دور مصتفیدور مصتفی دور مصتفا
آخری (7- بیت)
بی سرو بایی منینک تاک یوق عالم دا ولی
کؤز توتارمن لطفی ایلکیندین اومید موجبا
باشله نیش (7- بیت)
ای صورت ایلا آجزو معنی دا مقدم
هم اول و آخر سنکه جان ملکی مسلم
آخری (9- بیت)
کوز یاشینی قان قیلدی فراقینکدا بو حافظ
یتکور کیل انی و صلینکا ای شاه دمادم.
باشیده (9-بیت)
سرداردین احمد ایرور مرتضی علی
خلق جهان گدایی ولی بادشاه علی
آخری (11- بیت)
اجغالی خوان فضل نی انعام عام اوچون
حافظ کدا توتوب دور اومید صلا علی.
باشلنیشی (12- بیت)
طالب بؤلوب ایزدار ایسانک فانی جهان ایجرا بقا
قالغیل روان جاندین تقی قالما بو عالم غا بقا
10
آخری (150 بیت)
ای رهنمای اتفنا ای پیشوای اصفنا
ای فحر آل مصطفی بیرکیل بو حافظ غا نوا
باشلنیشی (15- بیت)
تمام اؤزونگنی فرد ایلاب تیلاسانگ فیض فرذانی
کؤراسن جان کؤزی بیرلا بو کون احوال فردانی
آخری (18- بیت)
تقی هر نیجاکیم بؤلسا قضا بیرلا قدر حکمی
روان بولسون ایکی سینکا اوزی نینک حکم و فرمانی
باشلنیشی (18- بیت)
نشان آیت رحمت کوروندی حق تعالی دین
ید بیضا هویدا بؤلدی ایرسا جرخ خضرادین
آخری (22- بیت)
بسی تابنده و یانیده بولسون غره خورشیدی
سبهر مملکت اوزرا همیشه حق تعالی دین
باشلنیشی (25- بیت)
صبا بیکی روان بول ذوق بیرلا باغ و بستانغا
کیم ایمدی جان بیله عاشق هزار ایرور کلستانغا
آخری (28- بیت)
جهان اِیجرا امان بولسون همیشه اهل و اولادی
نیجا کیم بنده لیک قیلسا جهان خلقی یراتغان غا
باشلنیشی (28- بیت)
جون صبحدم دم اورغیل سن آه بیرلا هردم
کیم اشک و آه دین دور یوز آب روی و اردم
آخری(32- بیت)
بولسون وجود باکی دولت اِیجیندا باقی
انوار علم بیرلا تا انقراض عالم
2. ترکیب بند – 1، 40 بَیت (22- 25 بیت)
باشلنیشی (22- بیت)
تا کیم کوروندی بارجاغا شکل هلال عید
خط فرح نی جاکدی بو طغرا مثال عید
آخری (25 بیت)
عالم قری و دولتی آنینک حوان و خوش
بولسون دوام دولتی ارتوق زمان زمان
11
3. ترجیع بند- 3، 272 بَیت (32- 50 بیت)
باشلنیشی (32- بیت)
بولدی بغریم کباب عشق ای دوست
کیلتور ایمدی شراب عشق ای دوست
آخری (38- بیت)
کیم ایرور عشق طالب و مطلوب
عالم اِیجرا محب و هم محبوب
باشلنیشی (38- بیت)
شهی کیم حسنی نینک یوق دور قیاسی
قیا بقماق بیلا جانغه قیاسی
آخری (44- بیت)
کیم اول محبوب و مطلوب جهاندور
قمو عالم تنیندا جان جاندور
باشلنیشی (44- بیت)
یاد قیلما بو شه کداسیندین
بولدی بیکانه آشناسیندین
آخری (50- بیت)
کیم ایرور عشق مقصد و مقصود
تابدی اندین وجود هر موجود
4. مخمس – 1، 45 مصرع (50- 51- بیت)
باشلنیشی (50- بیت)
ای کیم کورونور لعل لبینگ شهد ایلا شکر
سوز بیرلا لب لعینک ایرور قند مکرر
آخری (51- بیت)
چون دادگر ایلادی سنی لطف ایلا داور
5. مرثیه – 1، 94 بَیت (52- 58ـ بیت)
باشلنیشی (52- بیت)
بو وفاسیز فانی عالم دا بقانی ایزدامانک
درد جانغا ایمدی دین سونگرا دوانی ایزدامانک
آخری (58- بیت)
12
مستجاب ایلاب حافظ نینگ دعاسین ای کریم،
رحمتینکدین بیر اولوش سن سن جور جهان و رحیم
6. غزللر – 1052، 17559 بَیت (60- 574 بیت)
باشلنیشی (60-بیت)
یراتقان باری قیلغالی جهاننی یوقدین پیدا
جمال و حسنینا بارجانی قیلدی عاشق و شیدا
آخری (574- بیت)
محبت اِیجرا قجان بولسا خاک ره خافظ،
قالور خلایق ارا اندا یادکار سوزی
7. مستزاد – 2- 14 بَیت (568- 569ـبیت)
باشلنیشی (568- بیت)
ای کوزلاری بادام و سجی دام و یوزی آل،
کیل ترک جفا قیل
سالما بو هوادارنی کوزدین سوزینی آل
عشقغا وفا قیل
آخری (568 بیت)
حافظ تیلایور عمرنی باقی قدینکدا
تا بولسا وفادار
بیر ناز بیلا باقیب ایا غمزه سی قتال
حافظ نی فنا قیل
باشلنیشی (569- بیت)
جانانه کیم آنینک سوزی جانیمغا یقادور
شیرین دهنی بار
دین یولیندا کافر کوزی هم عینی بلادور
کوب مکرو فنی بار
آخری (569- بیت)
یوز تورلو صفا یوزینی کورکان ارا حافظ
جان بیرلا تیلا کیل
ارباب حسن بارجاسی چون اصل صفادور
خلق حسنی بار
8. قطعه لر – 31، 139 بَیت (575- 584 بیت)
13
باشلنیشی (575- بیت)
من انداغ شاه دین سوز اورکانیب من
کیم اول دور عالم اِیجیندا بر کمال
آخری (584- بیت)
عاقبت جون جهاندا قالماس میز،
یخشی اول دور که یخشی قالسا نام
9. رباعی لر – 12، 24 بَیت (585 – 586 بیت)
باشلنیشی (585-بیت)
اول کیم کورونور کوزومکا شیرین حرکات
سوزیندین . . . .خجل بولور قند و نبات
آخری (586- بیت)
آغزی که انینک چشمۀ حیوان کورونور
شه > . . . .
(نوت: دیوان دن خط – بخط کوچیریلدی. سو سببلی چ حرفی جیم یازیلگن ؤ بؤلسه و، پ حرفی ب، و گ حرفی ک یازیلگن).
حافظ خوارزمی شعریتی بیلن مکمٌل تنیشیش شونی کؤرسته دی که، شاعر لطفی، اتایی،
سککاکی کبی نوایی گچه بؤلگن دنیاوی پازٌیه نینگ ییریک وکیللریدیر. تؤغری، او هم دَوری نینگ وکیلی صفتیده تصوٌف گه علاقه داردیر. بیراق حافظ فیدال جمعیتی نینگ ایلغار انسان پرور، معرفت- پروروکیلی صفتیده حافظ شیرازی، عبدالرحمان جامی و علیشیر نوایی کبی تصوٌف نینگ پراگریسیو افاده سی حسابلنگن پنتیزمگه اساسلنگن. کتته زمانداشی عمادالدین نسیمی کبی فیودال ظلمیگه قرشی اؤته عصیانکار بؤلمسه هم، رسمی اسلام نینگ رذیل وکیللری تامانیدن وحشیلرچه هلاک ایتیلگن صوفیزم ایدیالوگلریدن بؤلگن منصور حلٌاج نی غزللریده حرمت بیلن ایسله یدی. اونینگ بوتون شعریتی انسان بخت- سعادتی، اونینگ ایرک لیگی و دنیاوی حیاتنی کویلشگه قره تیلگن.
بدیعی مهارت و اؤزبیک تیلیده غایت ساده و روان غزللر یره تیشده اونی نوایی گچه بؤلگن اؤزبیک غزلیاتی نینگ بینظیر استاذی دیسه ارزیدی. بدیعی مهارت، قافیه و ردیفلرنی اوسته لیک بیلن تنله ی بیلیشی، عجایب لیریک آبره ز لر یره ته آلیشی حافظ خوارزمی نینگ بییتوک صنعتکار- لیگیدن دلالت بیره دی. حافظ تیلی ترکیبیده اوکتوبرگچه بؤلگن اثرلرده اوچره یدیگن عرب، فارس سؤلری نسبتن کمدیر. عکسینچه، خلق تیلیگه یقینلیک بار، خلق آغزه کی ایجادیدن فایده لنیشگه کؤپ. مثلن، ایزده مک- ایزله مک، منتیک – میندیک، بیکین – اؤخشش، کبی؛ تیکین – دیک سوچی- چوچوک، شیرین؛ گیزله مک – یَشیرمکبیکین – اؤخشش، کبی؛ تیکین – دیک سوچی- چوچوک، شیرین؛ گیزله مک – یَشیرماق؛ کزمک- کیزماق؛ ایچه لیم- ایچه یلیک؛ اؤش ایمدی- حاضر، کؤرکلو – چیرایلیک؛ تیگه ی – دیگه ی؛ تیپ – دیب، تیر – دیر؛ تقی – ینه؛ تؤلو – تؤله؛ ایران – یاران؛ اؤرنه مک – اؤرنشماق؛ کریکمس – کیره ک ایمس؛ الی – ایلی؛ ایلگی، قؤلی و شونگه اؤخششلر.
14
فکریمیزچه، حافظ خوارزمی نینگ بو نادر اثری اؤزبیک ادبیاتی و اؤزبیک تیلی تأریخی، تاریخی گرمٌه تیکه سی، لیکسیک بایلیگینی اؤرگنیشده تینگی یؤق حجٌت دیر.
حافظ خوارزمی نینگ شعری میراثی علمی جماعتچیلیک اؤرته سیده کتته قیزیقیش اویغاتر و بو اولکن میراثنی هر یاقلمه یوقاری علمی سویه ده اؤرگنیشگه اجتماعی فنلر ساحه سیده گی عالملر اؤز حصه لرینی قؤشرلر دیگن اُمیدیده میز.
حافظ خوارزمی دیوانینی نشرگه تیارلشده اؤزلری نینگ صمیمی یاردملرینی ایه مه گن فیلالاگیه
فنلری کندیدادلری م. ش. حمیدوه، م. رحمت الله وه، ل. ن. سیریک وه و علمی خادملر م. ایناغام خوجه وه، م. بهادر وه، م. خیرالله وه و ب. عبدالغفور وه اؤرتاقلرگه چوقور منتدارچیلیک بیلدیره من.
حمید سلیمان
