آیا می‌دانستید از هر ۱۰ ایرانی یکی آفریقایی‌تبار است؟
مجله دو ماهنامه هوک چاپ بریتانیا در شماره جدید خود به مجموعه عکس‌‌های مهدی احصایی عکاس ایرانی-آلمانی درباره جامعه افرو-ایرانی‌ها در جنوب ایران پرداخته است. این مجله که شعار اصلی خود را توجه به “اقلیت‌ها و صداهای خاموش” از طریق آثار هنری و ادبی و فیلم عنوان می‌کند، روز سوم سپتامبر در گزارشی به قلم نیلوفر حیدری با مهدی احصایی گفتگو کرده و همچنین به این بهانه اطلاعاتی درباره جامعه ایرانیان آفریقایی‌تبار منتشر کرده است.
آقای احصایی می‌گوید نخستین بار در سال ۲۰۱۰ و در جریان یک سفر تابستانی به شیراز متوجه وجود اقلیت آفریقایی‌تباران ایران شده. او در این مجموعه عکس پرتره‌هایی از افرو-ایرانیان تهیه کرده و آنها را در کتابی به همین نام در آلمان منتشر کرده است.
“من تنها کسی نبودم که از وجود آنها خبر نداشت. با خیلی‌ها در داخل و خارج ایران صحبت کردم که اونها هم خبر نداشتند که جامعه افرو-ایرانی سابقه چند ساله زندگی در این کشور را دارد”.
نیلوفر حیدری در گزارش خود مشخصات مختصری از این اقلیت جامعه ایران ارایه کرده است.
“سیاه‌پوستان حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد جامعه ایران را تشکیل می دهند یعنی رقمی حدود ۸ میلیون نفر. آنها اغلب در جنوب این کشور و در استان‌های هرمزگان، خوزستان، سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند.”
اما نکته مهمی که مهدی احصایی متوجه آن شده و به مجله هوک هم گفته این است که: “مگر به جنوب ایران سفر کرده باشید تا از وجود آنها خبردار شوید وگرنه هیچ اثری از جامعه سیاه‌پوستان ایرانی در رسانه‌ها و به ویژه در جوامع مناطق شمالی ایران به چشم نمی‌خورد… در جریان تحقیق، برایم پیدا کردن اطلاعات درباره این بخش از جامعه ایران بسیار دشوار بود؛ به ندرت مستندی تصویری از آنها وجود دارد. همین طور که به پروژه خودم ادامه می‌دادم به این حقیقت پی بردم که این یک بی‌عدالتی است.”
برده‌داری در ایران سابقه طولانی دارد و هنوز از قانون منع خرید و فروش بردگان در این کشور ۱۰۰ سال نگذشته است. در حقیقت، مجلس ملی ایران در فوریه ۱۹۲۹ تحت فشارهای خارجی از جمله دولت بریتانیا قانون منع خرید و فروش بردگان در ایران را تصویب کرد.
مهدی احصایی که برای تهیه این مجموعه بارها به جنوب ایران سفر کرده در گفتگوی خود با هوک تصریح می‌کند: “بر اساس سفرهای متعددی که به ایران کردم می‌توانم بگویم اگر چه ایران کشوری بسیار میهمان‌نواز و به لحاظ قومی و نژادی بسیار متنوع است اما ایرانیان بسیاری به علت نژاد یا رنگ پوست‌شان در این کشور با تبعیض و تعصب روبرو می‌شوند. جنبش جان سیاهان مهم است که در آمریکا و نقاط دیگر جهان دوباره شدت گرفته در میان ایرانیان هم موضوع درباره نحوه برخورد جامعه با اقلیت‌ها را پیش کشیده از جمله توجه بیشتر مردم به ایرانیان آفریقایی‌تبار و افغانستانی‌تبار.”
پروژه ۱۶۱۹ نیویورک‌تایمز
روزنامه نیویورک‌تایمز در پروژه‌ای چند رسانه‌ای تحت عنوان ۱۶۱۹ به تاریخچه برده‌داری و جامعه آفریقایی‌تباران آمریکا پرداخته است. این مجموعه که شامل یک مجموعه پادکست، مجله و کتاب، فیلم مستند و وبسایتی به همین نام است در چند ماه اخیر مورد توجه قرار گرفته و برنده جوایز متعددی هم شده است.
این پروژه را نیویورک تایمز به مناسبت ۴۰۰ ساله شدن تاریخ برده‌داری در آمریکا تهیه کرده است و تلاش دارد با مرور مستندات تاریخی مربوط به این بخش از تاریخ شکل‌گیری آمریکا نشان دهد از ماه اوت سال ۱۶۱۹ که نخستین کشتی با ۲۰ برده به زنجیر کشیده شده در سواحل ویرجینیا پهلو گرفت سیاهان همواره در آنچه حدود ۱۵۰ سال بعد تحت عنوان ایالات متحده آمریکا شکل گرفت نقش داشته‌اند.
این نقش ساختاری نه تنها در زمینه کشاورزی و صنعتی که در تمامی سطوح فرهنگی آمریکا هم بارز بوده است. برای مثال، هر آنچه در جهان به عنوان سبک موسیقی آمریکایی شناخته می‌شود برخاسته از جوامع آفریقایی تبار این کشور است؛ جاز، بلوز، گاسپل و هیپ هاپ.
نیکل هنا-جونز، گزارشگر نیویورک تایمز و مدیر پروژه ۱۶۱۹ می‌گوید: “تقریبا هیچ گوشه‌ای از فرهنگ آمریکایی وجود ندارد که سیاهان در آن مشارکت نداشته باشند و تلاش نکرده باشند تا آن را به سوی آنچه دموکراسی و آزادی آمریکایی می‌خوانیم سوق نداده باشند. متمم چهاردهم قانون اساسی که افراد متولد در خاک آمریکا را شهروند این کشور می‌داند، حاصل جنبش‌های سیاهان است. ممنوع شدن تبعیض علیه افراد به علت رنگ پوست یا نژاد آنها در قانون اساسی هم همین‌طور. اما در تمام ۴۰۰ سال گذشته تلاش شده سیاهان را در روایت آمریکا به عنوان سرزمین موعود غایب نگه داشت. حالا زمان آن رسیده که این حقایق را دوباره بررسی کنیم.”
خانم هنا-جونز که خود یک آفریقایی تبار است برای پروژه ۱۶۱۹ امسال برنده جایزه معتبر پولیتزر شده است.
