چناق قلعه تاریخی غلبه سی

استنبولده اقامتیمیزدن اون کونلر اوتدی. مرحوم دوستیمیز محمد امین اوچقون نینگ کتته اوغلی فریدون اوچقون سلطانی نینگ اوییگه مهمان ایدیک. بیزلر استنبول نینگ مهم تاریخی یادگارلیکلری اینیقسه تاریخ جریانیده تورکلرنینگ یینگیلمس قورغانیگه ایلنگن «چناق قلعه» نی کوریش اشتیاقیده ایدیک. او بیزلرگه بو جایلرنی کورسه تیش گه سوز بیرگن ایدی. شو اساسده فریدون جان 12 اگست جمعه کونی، مین، خانمیم حمیده، قیزیم پروین و آنه سی حرمتلی حمیرا اوچقون نی ماشینه سیگه آلیب، چناق قلعه تمان یولگه توشدی.

استنبولدن چناق قلعه گه چه اوزاق فاصله، هیچ بولمسه 8 ساعت یول باسیب، کوپ شهرلر، آباد قیشلاقلر، دال – درختلر ایچیدن اوتیب منزلگه ییتیب باردیک. بو جای کتته تاریخی اهمیت گه ایگه بولگنی اوچون تورکی نشریه لرگه تینگن حالده، حرمتلی دوستلرگه اونینگ حقیده بیرآز معلومات بیریب اوتماقچیمن:
چناق قلعه شهری، «چناق قلعه ولایتی» نینگ مرکزی، تورکیه نینگ جنوبی غربی تمانیده مرمره دینگیزی غربی قرغاغیده جایلشگن بولیب، استنبول شهریدیک آسیایی و اروپایی ایکی قسم گه بولینگن. مشهور سلطانیه قلعه سی و 12 ته فاکولته نی اوز ایچیگه آلگن «18 مارت اونیویرستیتی» هم شو شهرده توره دی.

چناق قلعه تاریخ جریانیده کتته استراتیژیک اهمیت گه ایگه بولگنی اوچون، عثمانیلر امپراطورلیگی نینگ اینگ مهم دفاعی مرکزلریدن بیری بولیب، اونده مستحکم قورغانلر و حمایه استحکاماتی قوریلگن.
چناق قلعه بوندن 102 ییل آلدین دنیا نینگ اینگ کوچلی ایکی دولتی بولمیش – بویوک بریتانیه و فرانسه گه قرشی اوروشده ایریشگن تاریخی غلبه سی بیلن تورک ملتی نینگ قهرمانلیک سمبولی و ملی غروری رمزیگه ایلنگن.

بیرینچی جهان اوروشیدن آلدین قدرت اوجیگه کوتریلگن غرب ایککی ییریک دولتی – بویوک بریتانیه و فرانسه مرمره دیگیزی آرقه لی استبول شهرینی باسیب آلیش مقصدیده عثمانلی دولتیگه قرشی اوروش باشله دی. 1915 ییل 25 اپریلیدن 1915 ییل نینگ دسامبر آیی گه چه دوام ایتگن بو دهشتلی اوروشده اتفاقداشلر فلوتی 247 کتته – کیچیک حربی کیمه دن ترکیب تاپگن بولسه هم، اوروش دشمنلر مغلوبیتی و ترکلرغلبه سی بیلن یکونلندی. اوروش شودرجه ده قتتیق و شفقتسیز ایدی که هر ایکله تماندن یریم ملیوندن آرتیق کیشی هلاک یاکه یره دار بولدی.

مصطفا کمال اتاتورک رهبرلیگیده دشمنلرنینگ دینگیز کوچلری و حربی کیمه لری حددن آرتیق ضربه کوردی.

منبعلرده ایتیلیشیچه اتفاقچیلر اوچرشگن مغلوبیتنی تلافی قیلیش و آبرولرینی تیکلش اوجون 25 اپریل کونی 70مینگ کیشیلیک اردو چناق قلعه گه یوباریلدی. 109 حربی کیمه و یوزلب شناور(سوو اوستیده تیزلیک بیلن سوزیب یوره دیگن کیمه لر)، دریادن اوتیب اولرنی حمایه قیلیب تورردی.

اتفاقداشلر اوزاق مدت دوام ایتگن بو اوروش تلفاتیگه چیده ی آلمسدن میداندن چیقیب کیتیشگه مجبور بولدی و بوتون منطقه تورکلر کنترولی آستیده قالدی.

بو تماندن اتاتورک شخصا اوزی بو اوروشنی کنترول قیلردی و اتفاقداشلر تمانیدن برتانیه باش وزیری وینستون چرچل.

اتاتورک اوروش جریانیده اوز قولی آستیده گی قشونیگه «مین سیزلرگه باریب اوروشینگلر دیب بویروغ بیرمیمن، مین سیزلرگه باریب اولینگلر دیب دستور بیره من!» دیگن ایکن.

تورک عسکرلری بو اوروشده هردایم گیدیک قهرمانلیکلر کورستدی. جبهه نینیگ شمال قسمیده «حمدیه» موضعی قتتیق ضربه کوریب 3 – 4 کیشی سی قالگن ایدی. اولردن بیری اونباشی (پرکمشر) سعید ایدی. سعید اورتاقلری نینگ شهادتیگه چیده یالمسدن، دشمنگه قتتیق ضربه بیریش اوچون یکه اوزی 215 کیلوگراملیک توپ اوقینی اوچ مرته کوتریب زینه لردن چیقردی و توپ آغزیگه سالیب آتدی. بیرینچی مرته هدفگه تیکمدی. ایککینچی مرته اوقنی کیلتریب «اوشین» حربی کیمه سیگه قره تیب آتدی. اوق تیککن اوشین حربی کیمه سی مانورلری بیلن قیته دن هدف آلینیشگه مانعلیک قیلیش اوچون حرکت قیلدی، لیکن بیر ماینگه تیگیب پارتله دی و سووگه چوکدی.

اوشه کونی سعید اونباشی بو قهرمانلیک ایشی اوچون بیر دانه آرتیقچه نان مکافات آلگن ایدی. کیینراق اوندن اوشه حرکتنی تکرارلب 215 کیلولیک اوقنی کوترسین دیب سوره گنلریده: «بو کوچ اوشه کونگه خاص ایدی. اوز دوستلریم نینگ شهادتینی کوریب هیجانگه تولگن ایدیم. اوچ مرته لاحول و لاقوة الا بالله نی اوقیب، اوچ مرته قولیمنی ییرگه اوریب کوچ آلگن ایدیم» دیب جواب بیرگن ایکن.

اونباشی سعید 11 ییل شهرت سیز یشه گندن کیین، اتاتورک او بیلن تولد تا پگن ییریده اوچره شیب، اونگه مواجب آلیشنی تکلیف قیله دی، لیکن سعید اونباشی مواجب آلیشنی رد قیلیب، قیلگن ایشینی اوز وظیفه سینی بجریش ایدی دیب ایته دی.

حاضر تورک ملی قهرمانی اونباشی سعید نینگ عظمتلی هیکلی بوغاز قیرغاغیده گی کتته بیر میدانده کوترگن آغیر اوقی بیلن اورنه تیلگن. برچه کیلگنلر مراق بیلن اونی تماشا قیلیب یادگارلیک عکسلری آله دیلر. بیزلر هم هیکل آلدیده و منطقه نینگ اطرافیده صورتگه توشدیک.

ایسلتمه:
ـــــــــــــ

هر ییلی 18 مارچ – غلبه کونی صفتیده تورکیه دولتی و خلقی تماندن طنطنه لر بیلن نشانلنه دی.

بو ییل چناق قلعه‌ شهیدلرینی یاد اېتیش کونی مناسبتی بیلن اویوشتیریلگن تدبیرده پرزیدنت رجب طیب اېردۉغآن قتنه شیب سوزلگن نطقیده بوندن 102 ییل اوّل یوز بېرگن چناق قلعه اوروشی بیلن اۉتگن ییل 15 جولای ده‌گی کودتا واقعه‌ لرینی اۉزارا مقایسه‌ اېتگن حالده، 15 جولای کېچه‌سی شونی اثباتله دی که اېنگ زمانو‌ي قوراللر هم خلق ایشانچی، قطعیتی و اراده سی آلدیده چاره‌سیز قالر ایکن دیب تأکیدله دی.

اناتولی آژانسی خبر بیریشیچه «چاناق قلعه 1915» کوپریگی پروژه سی نینگ قوریلیش ایشی، بیل اوریش مراسمی بیلن باشلندی. مراسم تورکیه باش وزیری بنعلی ییلدریم اشتراکی و جمهور رئیس رجب طیب اردوغان نینگ تصویری ارتباطی بیلن یولگه قوییلدی.

«چناق قلعه 1915»کوپریگی چاناق قلعه بوغازی (دردانیل)اوستیدن اوتکزیلیب قوریلیشی بیلن، آسیا و اروپا قطعه لرینی بیر بیریگه باغلیدی و دنیانینگ اینگ اوزون کوپریگی حسابلنه دی.

بو کوپریک 10 ملیارد تورک لیره سی بیلن لاپسکی و قالی پولی ولایتلری آره سیده قوریلیب، 2023 ییل(تورکیه جمهوریتی تشکیل تاپیشی نینگ یوز ییللیگی) مناسبتی بیلن فایده لنیشگه تاپشیریله دی.

شرعی جوزجانی
——————————————————————————–
تیگیشلی صورتلر البومده. تاریخی صورتلر «ملیتیریا» دن آلینگن. بشقه لرینی مین و فریدون آلگنمیز.