روند صلح افغانستان طی دوازده سال اخیر
حق نشر عکسGETTY IMAGESروند صلح افغانستان طولانی و پر از فراز و نشیب بوده است. تا اکنون دوره‌های مختلفی با تلاش کشورهای همسایه، دور و نزدیک این روند جریان داشته است. اما بیشتر این تلاش‌ها نتیجه چشمگیری نداشت چرا که آمریکا یا برای چنین صلحی آماده نبود و یا هم آن را جدی نمی‌گرفت.
اما پس از آغاز مذاکرات مستقیم آمریکا با طالبان در قطر و ۹ دور مذاکرات، امیدها به صلح افغانستان بیشتر شده است. در این مطلب به برخی از مهم‌ترین رویدادهای مرتبط با صلح در دوازده سال اخیر اشاره شده است.
گاهشمار مذاکرات صلح افغانستان
جرگه صلح مشترک پاکستان و افغانستان
جرگه صلح مشترک پاکستان و افغانستان با صدور اعلامیه مشترکی، تروریسم را محکوم کرده و خواهان مذاکرات بیشتر و مصالحه شد.
اوباما نیروهای آمریکایی را در افغانستان افزایش داد
باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا نیروهای آمریکایی در افغانستان را افزایش داد و به بیش از ۱۰۰ هزار نفر رساند ولی اعلام کرد که آمریکا از ژوئیه ۲۰۱۱ شروع به بیرون کردن نیروهایش خواهد کرد. شمار نیروهای پیمان ناتو هم به بیش از ۴۰ هزار نفر رسید. در همین حال ناتو در نوامبر ۲۰۱۰ اعلام کرد که تا پایان سال ۲۰۱۴ ماموریت امنیت افغانستان را تحویل نیروهای امنیتی افغان خواهد داد.
در ژوئن ۲۰۱۲، باراک اوباما اعلام کرد تقویت نیروها موفقیت آمیز بوده و گفت تا پایان سال ۲۰۱۲ شمار قابل توجهی از نیروهای آمریکایی افغانستان را ترک خواهند کرد.
تشکیل شورای عالی صلح
لویه جرگه مشورتی ملی صلح، که با شرکت ۱۶۰۰ نماینده تشکیل شده بود، چارچوب گفتگو با ناراضیان را تهیه کرد و تاسیس یک شورای عالی صلح را پیشنهاد کرد. طالبان و جناح حزب اسلامی گلبدین حکمتیار این روند را رد کرده و در جرگه شرکت نکردند.
این جریان پس از پیروزی حامد کرزی برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ۲۰۰۹، بود. عبدالله عبدالله که در مرتبه بعدی قرار گرفته بود حاضر به شرکت در دور دوم انتخابات نشد.
برهان الدین ربانی رئیس شورای عالی صلح ترور شد
برهان الدین ربانی رئیس شورای عالی صلح همراه با چهار عضو دیگر این شورا ترور شد. در ماه مه ۲۰۱۲، ارسلان رحمانی، یک عضو شورای عالی صلح هم در کابل به ضرب گلوله کشته شد. طالبان علیرغم اذعان به هدف قرار دادن اعضای شورای عالی صلح، مسئولیت ترور آقای ربانی را به عهده نگرفت.
گشایش دفتر طالبان در دوحه پایتخت قطر
دفتر طالبان در دوحه پایتخت قطر افتتاح می‌شود. اعلام مذاکرات مستقیم آمریکا با طالبان، حامد کرزی را عصبانی می‌کند و او گفتگوهای امنیتی با آمریکا را به حال تعلیق در می‌آورد. جر و بحث در باره پرچم و پلاک دفتر طالبان سبب شد که این دفتر مدت کمی پس از باز شدن تعطیل شود.
طالبان در جنوری/ژانویه ۲۰۱۲ موافقت کرده بودند که دفتر سیاسی خود را در دوحه دایر کنند.
تبادل زندانیان: آزادی برگدال در ازای ۵ زندانی
به عنوان بخشی از یک توافق با طالبان برای مبادله زندانیان، که با میانجیگری دولت قطر حاصل شده بود، تنها سرباز آمریکایی که به اسارت طالبان درآمده بود، آزاد شد.
دولت آمریکا گفت آزادی بو برگدال، بخشی از توافق برای مبادله بو برگدال با ۵ زندانی مهم طالبان بود که در گوانتانامو در کوبا نگاهداری می‌شدند.
بحران انتخابات ریاست جمهوری
در دور اول انتخابات ریاست جمهوری افغانستان هیچ یک از دو نفری که بیشترین رأی را آورده بودند، دارای اکثریت لازم برای پیروزی نبودند و در ماه ژوئن/جون دور دوم انتخابات بین اشرف غنی و عبدالله عبدالله برگزار شد.
مقامات کمیسیون انتخابات افغانستان دستور بازشماری آرای دور دوم انتخابات را دادند. به دنبال میانجیگری آمریکا، محاسبه دقیق نتیجه آراء که دو ماه طول کشید، شروع شد.
پس از آن که بررسی دقیق نتوانست مناقشه طولانی بر سر نتایج آراء را برطرف کند، نامزدها یک توافق مشارکت در قدرت را امضا کردند. اشرف غنی رئیس جمهور شد و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی افغانستان و هردو دولت ‘وحدت ملی’ را تشکیل دادند.
ماموریت جنگی ناتو در افغانستان پایان می‌یابد
نیروهای ناتو به طور رسمی به ماموریت جنگی خود در افغانستان پایان می‌دهند. خشونت در سراسر کشور همچنان ادامه می‌یابد. آمار برنامه کمک سازمان ملل متحد برای افغانستان، نشان می‌دهد از سال ۲۰۰۹ که شمارش تلفات غیرنظامیان را شروع کرده، آن سال پرتلفات‌ترین سال برای غیرنظامیان بوده و ۳۷۰۰ غیرنظامی کشته شدند.
در جنور/ژانویه سال ۲۰۱۵، ناتو ماموریت غیرجنگی خود موسوم به ‘حمایت قاطع’ را شروع می‌کند.
انستیتوی پگواش زمینه‌ساز گفتگوهای مقدماتی صلح
مذاکرات نمایندگان طالبان و مقامات افغانستان که پگواش، یک شبکه بین‌المللی غیردولتی ترتیب آن را داده، در قطر شروع می‌شود. دور دیگر این گفتگوها در ماه ژانویه/جنوری برگزار می‌شود.
روند صلح ‘موری’ میان نمایندگان حکومت افغانستان و طالبان
در قالب روند صلح ‘موری’، مقامات دولت افغانستان و طالبان در نزدیکی اسلام آباد ملاقات می‌کنند.
به گفته منابع، تلاش‌های پاکستان برای تسهیل مذاکرات تاریخی بین حکومت افغانستان و طالبان و برگزاری آن در یک محل توریستی پرطرفدار، موجب امیدواری زیادی برای دستیابی به یک صلح پایدار در افغانستان شد.
کابل از این ملاقات که رسما روند صلح موری خوانده می‌شود، استقبال کرده و می‌گوید به پایان خونریزی در کشور کمک خواهد کرد.
مقاماتی از پاکستان، چین و آمریکا نیز در این اجلاس شرکت داشتند.
اعلام خبر مرگ ملا عمر رهبر طالبان سبب مختل شدن دومین دور گفتگوها می‌شود.
اعلام خبر مرگ ملا عمر
گروه طالبان اذعان می‌کند که ملا عمر چند سال قبل فوت کرده. ملا منصور به عنوان رهبر طالبان جانشین او اعلام می‌شود. در مه ۲۰۱۶، ملامنصور به وسیله یک پهباد آمریکایی در پاکستان کشته می‌شود. ملا هبت‌الله آخوندزاده رهبری طالبان را عهده دار می‌شود.
در نوامبر ۲۰۱۵، یک گروه جدا شده از طالبان، ملا محمد رسول را رهبر خود معرفی می‌کند.
مذاکرات چهار جانبه
نمایندگان افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا در اسلام آباد گردهم آمدند تا راه حلی برای دست یافتن به صلح در افغانستان جستجو کنند. دراین گردهمایی کمیته هماهنگی چهارجانبه ایجاد شد. این گفتگوها چهار دور دوام کرد و کابل، پکن و اسلام‌آباد میزبان دورهای مختلف آن بودند.
توافق صلح با حزب اسلامی حکمتیار
دولت و حزب اسلامی حکمتیار پس از سال‌ها به توافق می‌رسند و با حکم مصونیت از تعقیب دولت، آقای حکمتیار در ماه سال ۲۰۱۷ به کابل بازمی‌گردد.
استراتژی دونالد ترامپ برای جنوب آسیا
دونالد ترامپ اعلام می‌کند که نیروی بیشتری را برای جنگ با طالبان گسیل می‌دارد. او گفت مردم آمریکا از طولانی‌ترین جنگ در افغانستان که آن را یک جنگ بدون پیروزی خواند، سرخورده شده‌اند. او گفت استراتژی جدید راه به سوی پیروزی است و از سیاست ملت‌سازی در افغانستان فاصله می‌گیرد.
کاروان صلح هلمند
در حالی که مخاصمات ادامه داشت، اعتراضات خانواده‌های قربانیان و فعالان صلح در ولایت هلمند به ۱۶ ولایت دیگر کشیده شد. شرکت کنندگان در راهپیمایی صلح هلمند تقاضا داشتند که تمام جناح‌های درگیر در جنگ، به روند صلح ملحق شوند. جامعه مدنی، گروه‌های مدافع حقوق بشر افغانستان و فعالان حقوق زنان ابراز نگرانی کردند.
مذاکرات در مسکو
نمایندگان چندین کشور در ۹ نوامبر جمع می‌شوند تا یک کنفرانس چند جانبه در باره روند صلح افغانستان برگزار کنند.
اگر چه دولت افغانستان مستقیما در مذاکرات شرکت ندارد، یک هیات مستقل از شورای عالی صلح کشور دراین اجلاس حضور دارد. این شورا وظیفه‌اش میانجیگری برای برقراری صلح در یک ملت در حال منازعه است.
همچنین یک هیات بلند پایه از دفتر طالبان در قطر هم در این گفتگوها شرکت دارد. نماینده‌ای از سفارت آمریکا در مسکو هم به عنوان ناظر در جلسه حضور دارد.
اولین ملاقات آمریکا و طالبان در ابوظبی
مذاکرات مستقیم میان آمریکا و گروه طالبان برای نخستین بار در ابوظبی پایتخت امارات متحده عربی برگزار شد. دراین مذاکرات زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان شرکت داشت. مشاور امنیت ملی افغانستان نیز برای شرکت دراین نشست به ابوظبی رفته بود اما طالبان حاضر به دیدار با او نشدند.
مذاکرات صلح در قطر
طالبان و آمریکا در دوحه قطر به مدت ۶ روز مذاکره کردند؛ این نشانه روشنی بود از جدی بودن ایالات متحده برای توافق جهت برقراری صلح در افغانستان با شرکت طالبان. این مذاکرات در ماه‌های فوریه/فبروری، آوریل/اپریل، ژوئن/جون و ژوئیه/جولای ادامه یافت.
گفتگوهای بین‌الافغانی در مسکو و قطر
برای اولین بار طالبان برای شرکت در یک چنین گفتگوهایی به خارج از دوحه سفر می‌کند؛ سیاستمداران ارشد از کابل هم در این مذاکرات حضور دارند. آنان دو دور مذاکره در ماه فوریه/فبروری و در ماه مه انجام می‌دهند.
در ماه ژوئیه/جولای دومین دور گفتگوهای بین‌الافغانی به میزبانی قطر و آلمان در دوحه صورت می‌گیرد. مقامات دولت افغانستان برای اولین بار با طالبان ملاقات می‌کنند.
لویه جرگه درباره مذاکرات صلح
اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان لویه جرگه چهار روزه را افتتاج می‌کند. بیش از ۳۲۰۰ نماینده برای حصول توافق بر سر یک موضع مشترک در مذاکرات صلح با طالبان گرد آمده اند.
سیاستمداران مخالف آقای غنی در افغانستان جلسه ترتیب داده شده با شرکت حدود ۲۵۰۰ ازسیاستمداران و نمایندگان قومی و قبیله‌ای و رهبران مذهبی افغانستان را تحریم می‌کنند. هدف این جلسه دستیابی به یک اجماع ملی بر سر مذاکرات آینده صلح با طالبان است
هشتمین دور مذاکرات قطر
هشتمین دور گفتگوها بین آمریکا و طالبان در دوحه پایتخت قطر پایان یافت. شرکت کنندگان گفتند که توافق صلح در ظرف هفته‌های آینده نهایی شده و اعلام خواهد شد. به دنبال پایان گفتگوها که از ۴ آگوست/اوت شروع شده بود، هر دو طرف گفتند در مورد گام‌های بعدی با رهبران خود مشورت خواهند کرد.
