افغانستان در آتش آمریکا و سازمان سیا می‌سوزد!/ نگاه فارین پالیسی به تلاش سیا برای تاثیرگذاری در مذاکرات صلح افغانستان
شفقنا- سال‌های سال می‌شود که مردم افغانستان روی آرامش را ندیده‌اند. حمله اتحاد جماهیر شوروی، حمله آمریکا، ماجرای طالبان و… تنها تعدادی از بحران‌هایی است که در چند دهه اخیر مردم افغانستان از سر گذرانده‌اند
به گزارش فارین پالیسی؛ اما حتی در حالی که به‌نظر می‌رسد این کشور رو به آرامش حرکت می‌کند و طلیعه‌های توافق بین دولت افغانستان، طالبان و آمریکا مردم افغانستان را به آینده خوش‌بین‌تر کرده، اما باز هم اتفاقاتی که در این کشور رخ می‌دهد، رد و نشانی از جنگ را با خود دارد. استفانی گلینسکی، عکاس و خبرنگار فارین پالیسی که از مناطق بحرانی و جنگی زیادی گزارش تهیه کرده، در گزارش پیش رو به یکی از از این موارد پرداخته که مربوط می‌شود به گروهی نظامی ساخته و پرداخته آمریکا و به‌طور مشخص سازمان سیا، که تحت نام مبارزه با تروریست‌های طالبان و القاعده یکی از متهمین اصلی ایجاد نارضایتی و افکار افراطی در میان افغان‌هاست. خبرنگار فارین پالیسی گزارشش را با اشاره به این موضوع تکان‌دهنده آغاز می‌کند که «حتی در جریان مذاکرات صلح، و حتی در روزهای آتش‌بس هم جنگ پنهان این نیروی تعلیم‌دیده توسط سازمان سیا ادامه دارد. جنگ سایه‌ها؛ که اغلب به بهای زندگی غیرنظامیان تمام می‌شود….»
گزارش استفانی گلینسکی، عکاس و خبرنگار فارین پالیسی را با هم می‌خوانیم:
موذن تازه اذان صبح را خوانده که سربازان تفنگ‌هاشان را به دوش انداخته و سوار تویوتا هایلوکس‌هاشان شده و می‌روند و خانه نور والی خان را محاصره می‌کنند. در را شکسته و به زور داخل اتاق‌های تاریکی می‌شوند که خانواده نور والی خان در آن‌جا خوابیده‌اند.
چند دقیقه بعد، دست و پا‌های همه را بسته‌اند و دارند روی ماشین این خانواده بنزین می‌ریزند. خان ۴۲ ساله نگاهش به اتومبیلش است که دارد در شعله‌های آتش می‌سوزد. کودکان در اتاق پنهان شده‌اند.
این تهاجم ناگهانی کار نیروی دفاعی خوست است. یگانی تشکیل شده از سربازان افغانی که سازمان سیا آن‌ها را تعلیم داده، تجهیز کرده و بنیان نهاده و برای انجام عملیات در بخش‌های شرقی استان خوست آماده کرده است.
ماموریت نیروی دفاعی خوست توسط آمریکا تعیین شده: ردیابی هر آن کسی که مظنون به داشتن ارتباطاتی با القاعده و طالبان است.
قیس ۲۹ ساله، هدایت‌کننده پهباد و فرمانده عملیات بعد از تهاجم به خانه نور والی خان به فارین پالیسی می‌گوید که مطمئن است که خانواده خان بیگناه بودند. اما در ادامه تصریح می‌کند که این هجوم درواقع پیامی بود که باید منتقل می‌شد. او بعد از پک عمیقی که به سیگارش می‌زند، می‌گوید: «هدف اصلی ما تامین امنیت و برطرف کردن تهدیدهای طالبان در خوست است». سازمان سیا به درخواست‌های مکرر فارین پالیسی برای اظهار نظر درباره این گروه واکنشی نشان نمی‌دهد.
سر میز مذاکره جنگ با طالبان ممکن است به پایانی رسمی ختم شود. زلمای خلیلزاد نماینده ویژه ایالات متحده در توییتر نوشته که «پیشرفت خوبی در موضوع طالبان ایجاد شده. اگر پتانسیل خوبی که برای ایجاد توافق با طالبان وجود دارد، جامه عمل بپوشد، آن‌وقت شرایط برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان مهیا خواهد شد». البته سازمان سیا نقشه دارد با ایجاد نیروهای نیابتی در افغانستان نفوذ آمریکا را حتی بعد از خروج رسمی نیروهایش حفظ کند. و در دراز مدت این نیروها می‌توانند برگ‌های تعیین‌کننده‌ای باشند در افغانستان حدید- و حتی در کابل بر سرنوشت و فرجام دولت نیز تاثیر بگذارند.
نیروی دفاعی خوست یکی از برجسته‌ترین گروه‌ها در میان چندین گروهی است که سازمان سیا در مناطق مرزی افغانستان- پاکستان (که حامی اصلی طالبان است) ایجاد کرده و حمایت می‌کند. نیروی دفاعی خوست که با استفاده از نیروهای نظامی افغانستان شکل گرفته، از زمانی‌که هنوز ارتش ملی افغانستان تشکیل نشده بود، از سوی آمریکا ایجاد شده و حمایت می‌شود. چون خوست مرزی طولانی با پاکستان دارد، یکی از ماموریت‌های اصلی نیروی دفاعی خوست مراقبت و ایمن کردن مرز و ممانعت از ورود تروریست‌ها به این منطقه است. با این‌که این نیرو در خوست تشکیل شده، اما به گفته قیس و دیگر سربازان این نیرو، حتی در استان‌هایی مانند پاکتیا، غزنی و حتی در جوزجان هم هم که طالبان حضور سنگینی در آن‌ها دارد، به انجام ماموریت‌های گوناگونی می‌پردازد.
قیس به فارین پالیسی می‌گوید که نیروی دفاعی خوست به دستور سازمان سیا در هر جایی‌که افراد مرتبط با القاعده و طالبان حضور داشته باشند، به انجام عملیات و ماموریت‌هایش می‌پردازد. ماموریت‌هایی که نیاز به اطلاعات دقیق و فراوانی دارند. قیس می‌گوید: «ما در قیاس با ارتش ملی افغانستان نیروی تعلیم‌دیده‌تر و کارکشته‌تری هستیم و از امکانات بهتری بهره‌مندیم. البته پهبادها و هلیکوپترها متعلق به آمریکا هستند، ولی برای استفاده بهتر از این امکانات آمریکایی‌ها مکررا ماموریت‌های مهمی به ما می‌دهند». به گفته این فرمانده جوان سیا از ۶۵۰۰ رزمنده در نیروی دفاعی خوست بهره می‌برد که بیشتر آن‌ها روش استفاده از پهبادهای مهاجم و سایر ادوات پروازی را بلدند و البته در عملیاتی چون هجوم به خانه مظنونین تبحر دارند.
خان که کشاورز و البته ریش سفید روستاست، می‌گوید که خانواده‌اش تاکنون بارها و بارها از سوی نیروی دفاعی خوست (که در روستاهای منطقه به این دلیل که تلفیقی است از نیروهای افغانی و آمریکایی، کمپین نامیده می‌شود) مورد هجوم واقع شده است. او می‌گوید که «من آن‌ها را از دور تشخیص می‌دهم، از طریق نوع حرکت و البته فیزیک خاصی که دارند. در کل افراد نیروی دفاعی خوست همه چیز را ویران می‌کنند. آن‌ها ما را به داشتن رابطه با القاعده متهم می‌کنند ول هیچ‌کدام از این اتهامات درست نیست.»
چند هفته پیش که مذاکرات صلح آمریکا- طالبان در جریان بود، هر دو طرف میز مذاکرات در جریان گفتگوها هم دست از عملیات نظامی نکشیدند- که البته بخشی از آن به‌خاطر افزایش فشار روی طرف مقابل بود. طالبان مسئولیت یک عملیات بمبگذاری در مقابل یک ایستگاه پلیس در کابل را که در جریان آن ۱۴ نفر کشته شدند، بر عهده گرفت. آمریکا هم در تمام افغانستان شمار حملات هوایی‌اش را افزایش داد (گفته می‌شود حملات آمریکا در سال جاری ۱۵ درصد بیشتر از پارسال بوده، چنان‌که در فاصله ژانویه تا آوریل ۲۰۱۱ حمله هوایی انجام شده است.)
در شش ماه اول سال ۲۰۱۹ حملات هوایی آمریکا باعث مرگ ۳۶۳ غیرنظامی و زخمی شدن ۱۵۶ نفر شده؛ که به گزارش سازمان ملل نشان از افزایش ۳۹ درصدی نسبت به سال گذشته دارد. تلفات غیرنظامیان از حملات نیروهای دولتی و نیز آمریکایی‌ها، البته در قیاس با تلفاتی که طالبان باعث شده، به چشم نمی‌آید. گفته می‌شود در نیمه اول امسال حدود ۴۰۰۰ افغان کشته یا مجروح شده‌اند.
سربازان نیروی دفاعی خوست حقوق و دستمزد خوبی –به دلار- می‌گیرند؛ و قیس ۲۹ ساله هم مثل اغلب مبارزین می‌گوید که به‌خاطر پول به این نیرو پیوسته است. حقوق او در حال حاضر ماهانه ۱۱۰۰ دلار است، که در قیاس با مقامات دولتی، سازمان‌های امدادی و حتی حقوق ارتش ملی افغانستان حقوق بالایی محسوب می‌شود.
قیس که قرار مصاحبه با فارین پالیسی را در یک بازار شلوغ گذاشته؛ می‌گوید که سازمان سیا هر گونه مصاحبه‌ای را با روزنامه‌نگاران ممنوع کرده است. او که با ریش سیاه و موهای بلند و لباس سنتی افغان سر قرار آمده، با اشاره به این‌که کارش را به هر حال خدمت به افغانستان می‌داند، می‌گوید: «یکی از دلایلی که تقریبا همه دوست دارند به نیروی ما بپیوندند، پول است. اما این تنها یکی از دلایل است. شاید دلیل اصلی این باشد که ما امنیت کشور را تامین می‌کنیم و با دشمنان‌مان می‌جنگیم». دشمن از نظر این فرمانده جوان تقریبا همه را غیر از افغانستان و آمریکا شامل می‌شود: «طالبان، القاعده، داعش، پاکستان و چین. این‌ها همه به‌نحوی دشمنان ما هستند.»
به گفته یک مقام امنیتی افغان که با ماموریت‌ها و عملیات نیروی دفاعی خوست آشنایی دارد، «در این یگان پول زیادی خرج می‌شود، چرا که آن‌ها سخت‌ترین کار دنیا را انجام می‌دهند. کاری که هیچ آمریکایی دلش نمی‌خواهد انجامش دهد. نیروها با جغرافیای منطقه آشنا هستند، فرهنگ مردم را می‌شناسند و بهترین ابزار و ادوات را هم دارند؛ اما فرمان‌ها و دستور عملیات به‌طور پنهانی از سازمان سیا می‌آید. به این دلیل هم اگر اشتباهی رخ دهد و عملیاتی هزینه‌ساز انجام گیرد، آمریکا چیزی را گردن نمی‌گیرد و همه چیز بر گردن نیروی دفاعی خوست انداخته می‌شود». این مقام امنیتی می‌گوید که کار این نیروها تعقیب تروریست‌های بلند مرتبه است و موفقیت‌های خوبی هم در این راه به دست آورده‌اند. برای همین هم «تروریست‌ها خیلی از این نیروها می‌ترسند.»
از زمانی که جنگ در افغانستان درگرفته، سال گذشته شاهد یکی از خونبارترین سال‌ها بوده‌ایم. خیلی‌ها نیروی دفاعی خوست را در افزایش تلفات غیرنظامیان متهم اصلی می‌دانند و این نیروها را به زیر پا گذاشتن حقوق بشر متهم می‌کنند. نور والی خان یکی از این افراد است، با این‌که خوش شانسی آورده و خانواده‌اش سالم از هجوم این نیروها رسته‌اند. خان می‌گوید که برادرزاده هفت ساله‌اش گل‌رحیم، که شاهد هجوم نیروی دفاعی خوست بوده، بعد از آن حمله دیگر نتوانسته چشم روی هم بگذارد. گل‌رحیم می‌گوید: «شب‌ها صدای پهبادها و هلیکوپترها را می‌شنوم که بالای سرمان پرواز می‌کنند. آن‌ها که چند بار بهمان حمله کرده‌اند، می‌ترسم یک بار دگر این کار را بکنند.»
نیروی دفاعی خوست که در اغلب موارد افراد بیگناه را هم هدف قرار می‌دهند، متهم هستند به ان‌که ممکن است تاکتیک‌هاشان باعث رادیکالیزه شدن مردمی شود که از این نیروها آسیب خورده‌اند. این باعث خواهد شد که چرخهع خشونت تکرار شود و ماموریت‌های این نیروهای ضدتروریستی پایان‌ناپذیر شود.
محمد مرهون، نویسنده و محققی که در دانشگاه کابل کار می‌کند، آمریکا و نیروهای تحت حمایتش را نیز در ایجاد و ادامه چرخه ترور و خشونت در افغانستان مقصر می‌داند. او می‌گوید: «در مرحله نیروگیری، هم طالبان و هم داعش اغلب یک بازی روان‌شناسانه را پی می‌گیرند. آن‌ها ویدیوهایی نشان می‌دهند که در آن‌ها آمریکا و نیروهای تحت حمایتش را در حال کشتن مسلمانان بیگناه می‌بینیم و در حقیقت تلاش می‌کنند در دل مردم درخت نفرت بکارند و در بسیاری از موارد هم موفق می‌شوند و افرادی را به‌سوی خود جذب می‌کنند.»
مریم زمان هشت ساله البته به خوش شانسی خانواده نور والی خان نبوده. ده ماه پیش در اولین ساعات صبح سربازان نیروی دفاعی خوست وارد خانه آن‌ها شدند، مریم و خانواده‌اش را که در کل ۳۷ نفر می‌شدند، به بیرون کشاندند و شروع کردند به جا گذاشتن مواد انفجاری در آن خانه. مریم در حالی که به پدربزرگش محمد زمان چسبیده، با آن چشمان سبز اشکبارش می‌گوید: «با اسلحه ما را از خانه بیرون کردند و بعد خانه‌مان را منفجر کردند. ما همه‌مان فقط جیغ می‌زدیم و گریه می‌کردیم.»
محمد زمان در ادامه می‌گوید: «ما تازه آن خانه را با ۴۰۰۰۰ دلار ساخته بودیم. حالا دیگر چیزی نداریم و مستاجر شده‌ایم و کسی را هم نداریم که کمک‌مان کند.»
روستای نورای که مریم و خانواده‌اش در آن‌جا زندگی می‌کردند، زادگاه و محل زندگی بسیاری از خانواده‌های طالبان است و به این دلیل در این سال‌ها شاهد حملات بی‌شماری بوده. خانواده زمان هم پیش از حمله بارها از سوی نیروی دفاعی خوست تهدید شده بود. محمد زمان می‌گوید «پسرم سال‌ها پیش به طالبان پیوسته، ولی در این منطقه زندگی نمی‌کند. باید بگویم که نه من و نه هیچ‌کدام از اعضای خانواده با فعالیت‌های او ارتباطی نداریم و او حتی به ما در این سال‌ها سر هم نزده است. اما مهاجمان با این چیزها کاری ندارند و مدام ما را تهدید می‌کنند». او می‌گوید: «من خیلی عصبانی‌ام، اما چاره‌ای ندارم و باید آرامش خودم را حفظ کنم. بعضی اما مثل من نیستند و فکر می‌کنند برای حفظ اعتبار و آبرو خانواده‌شان باید بجنگند، حتی اگر این جنگ به قمت کشته‌شدن‌شان تمام شود.»
در افغانستان پوندهای خونی عمیق‌تر از دیدگاه‌ها سیاسی است و نیروهای ضد طالبان هم بر این پایه است که به خانواده‌ها فشار می‌آورند. محمد ۲۸ ساله (که به دلایل امنیتی از ذکر نام خانوادگیش خودداری می‌کند) مثال بارز این پیوندهاست. او که ۵ سال پیش عضو نیروی دفاعی خوست شده و توسط سازمان سیا آموزش دیده، امروز در اتاقی در کنار اعضای خانواده‌اش نشسته که چند نفر از آن‌ها سربازان ارتش ملی افغانستان هستند و چند تن دیگر هم برای شبکه حقانی کار می‌کنند- که یکی از خشن‌ترین شاخه‌های طالبان است.
اما گذشته از انتقاداتی که وجود دارد، در سال‌های اخیر به شمار حامیان نیروی دفاعی خوست افزوده شده و حالا به گفته یک مقام بند پایه امنیتی، علاوه بر چهره‌های بانفوذ افغانستان، کشورهای فرانسه و بریتانیا هم از این گروه حمایت مالی می‌کنند. در حقیقت این گروه در جنگ سایه‌ها که راه انداخته حامیان دیگری هم به تور زده و این حامیان، به‌خصوص حمایت دولت‌های غربی باعث می‌شود آینده‌ای امن در انتظار این گروه باشد، حتی اگر آمریکا با طالبان به توافق برسند!
قیس، یکی از فرماندهان نیروی دفاعی خوست می‌گوید که دلش می‌خواهد ویزای ویژه آمریکا را بگیرد- که به افغان‌هایی که در نیروهای نظامی آمریکا، سفارت این کشور و سازمان‌های حقوق بشر آمریکا شاغل هستند، اعطا می‌شود. او می‌گوید: «پول و چشم‌انداز زندگی ایمن در آمریکا خیلی‌ها را جذب کرده». قیس البته به اتفاق دیگری هم اطمینان دارد: «حتی اگر آمریکا هم از افغانستان برود، نیروی ما باقی می‌ماند.»
و این یعنی که فعلا نمی‌توان انتظار داشت سایه جنگ از این کشور دور شود. حتی اگر هم جنگ در افغانستان وجود نداشته باشد، شکار جنگجویان سابق وجود خواهد داشت و این هم جنگی دیگر است.
