اۉزبېک‌نینگ آغریغی–افغانستانده‌گی اۉزبېکلر!
یازووچی: اوزبیکستانلی شهرت سلام‌اوف برلاس
کریلدن اوگیرگن: هاشم همدم
بیر-بیری بیلن رقابت قیلووچی دولتلرنینگ افغانستان ایچکی سیاستی‌گه اره‌لشووی نتیجه‌سیده بو مملکتده تورلی خیل ایچکی نزاعلر اۉرته‌گه چیقریلدی، بې‌حساب قوراللی تۉقنه‌شوولر یره‌تیلدی و میلیونلرچه بې‌گناه انسانلر قوراللی تۉقنه‌شوولر نتیجه‌سیده نابود بۉلدی. دنیانینگ اېنگ گۉزل طبیعتی‌گه و بیر نېچه مینگ ییل‌لیک تاریخي عابده‌لرگه اېگه اۉلکه ویرانه‌گه ایلنتیریلدی. بو موضوع «افغانستان حقیده ملاحظه‌لر» ناملی مقاله نینگ بیرینچی بۉلیمی‌ده به تفصیل یاریتیلگن.
مقاله منزلی:
آخرگی پیتلرده بوزغونچی کوچلرنینگ حرکتلری افغانستانده ینه‌ده سېزیلرلی درجه‌ده کۉپه‌ییب کېتدی. افغانستان‌نینگ شمالي ولایتلریده یشه‌ب کېله‌یاتگن اۉزبېکلرنی ایچدن یېمیریش مقصدیده یاشلر آره‌سیده هر خیل متعصب‌لیک بیلن زۉراوانلیکنی ترغیب قیلیب یورگن قوراللنگن جنگریلر اۉزبېک قیشلاقلریگه، حتا که عایله‌لریگچه سوقولیب کیریب، عیناً اۉزبېک ملتی‌گه منسوب بۉلگنلرنی‌گینه سره‌لب یۉقاتیشه‌یاتگنی آشکار بۉلماقده. بو مسأله «افغانستان حقیده ملاحظه‌لر» ناملی مقاله‌‌نینگ ایکّینچی بۉلیمی‌ده به تفصیل یاریتیلگن.
مقاله منزلی:
افغانستانده دوام اېته‌یاتگن فاجعه‌لی واقعه‌لر بوتون دنیا اۉزبېکلری‌نینگ اېنگ آغریقلی تامانی حسابلنه‌دی. چونکه، اۉزبېکستان جمهوریتی‌دن سۉنگ، اېنگ کۉپ اۉزبېکلر یشه‌یدیگن منطقه بو افغانستاندیر و او یېرده‌گی اۉزبېکلرنینگ حیاتی 40 ییلدن بویان هر دایم، کونده‌لیکلی تهلکه (خطر) آستیده کېچماقده.
کمبغل‌لیک، اوروش جنجل، یۉقچی‌لیک و تفالت بیلن رزالتگه آلیب بارووچی هر خیل انسان آنگینی چلغیته‌دیگن حمله‌لر بیلن سورونکه‌لی ترغیبات ایشلرینی قیلیب کېله‌یاتگن قاره کوچلر، نه‌فقط افغانستانده‌گی اۉزبېکلر آنگیگه، بلکه اۉزبېکستانده‌گی اۉزبېکلرنینگ هم، باشقه قۉشنی جمهوریت‌لرده‌گی اۉزبېکلرنینگ آنگیگه هم تاثیر کۉرسه‌تیش اوچون حرکت قیلماقچی بۉلگن کوچلر یوزه‌گه چیقیشی ممکن‌لیگی بیر نېچه مرته تنیقلی و نفوذلی متخصصلر تامانیدن ایتیب کېلینماقده.
افغانستان‌نینگ اېنگ کتّه معماسی بو هر کونگی ترور، قیرغینلر و زۉراوانلیک عاقبتی‌ده کېلتیریب چیقریلگن دهشتلر ایچیده یشه‌یاتگن انسانلر آره‌سیده سوادسیزلیک اوجیگه چیققن‌لیگیدیر. بو معمانی برطرف اېتمسدن تینچ‌لیک حقیده‌گی تصورگه هم اېگه بۉلیش امکانیتی یۉقدېک کۉرینه‌دی.
بیر نېچه مینگ ییللر دوامیده شکللنگن اۉزبېکلرگه خاص بۉلگن ملي ذهنيتینی و ملي اۉزلیگینی انگلش تویغولرینی حلی آنگیگه سینگدیریب اولگورمه‌گن، ملي توشونچه‌سینی یېترلیچه اۉزلشتیره آلمه‌گن، دنیاقره‌شلری حلی تۉلیق شکللنمه‌گن، اېندی‌گینه ملت حقیده‌گی حس-تویغولرنی اېگه‌لله‌یاتگن اۉزبېک یاشلری‌نینگ تفکریگه هر خیل ترغیبات یۉللری بیلن سلبي تاثیر کۉرسه‌تیب، اولرنی ویران قیله‌یاتگن گروهلر افغانستانده بیر نېچه ییللردن بېری خونرېزلیکلر اویوشتیریب کېلماقده.
هر خیل سیاسي مقصدلرنی عملگه آشیریش اوچون اسلام دینینی نقاب قیلیب آلگن متعصب‌لیکنی ترغیب قیلووچی قوراللنگن جنگریلرنینگ بوزغونچی غایه‌لری و انسان آنگینی چلغیتیش اوچون مخصوص تیارلنگن ساخته علمي نظریه‌لرنینگ تۉقنه‌شووی عاقبتی‌ده شوءني روشده کېلتیریب چیقریلگن اوروش، میلیونلرچه بې‌گناه انسانلرنینگ اۉلیمی‌گه سببچی بۉلدی و قنچه‌دن قنچه عایله‌لرگه فاجعه‌لر کېلتیردی. هر کونگی قان تۉکیشلر، زۉراوانلیکلرگه گواه بۉله‌یاتگن یاشلر قلبیده‌گی عموم‌انساني مهر-عاقبت‌گه ایشانچ یۉقه‌تلدی و توشکونلیک احوالیده‌گی امیدسیزلیکلرگه مبتلا قیلیندی.
افغانستانده‌گی اۉزبېکلرنینگ احوالی اوروش طفیلی جوده ناچار احوالگه آلیب کېلیندی. عادي‌گینه اۉز آنه تیلیده گپیریش حق حقوقیدن اَیریلگن اېدی. تاکیدلش جایزکی، افغانستان اساسی (آنه) قانونیگه کۉره 2004 ییلدن اعتبارن اۉزبېک تیلی رسمي تیل حسابلنسه‌دی، افسوسکی اۉزبېک تیلی افغانستانده یېترلیچه رواجلنمه‌ی قالگن و کمسیتیلگن تیل صفتیده بارلیغینی دوام اېتماقده.
اۉزبېک تیلیگه دري (فارس) و پشتون تیلیگه بۉلگنی کبی اعتبار و دستک افغانستانده یۉق. دري تیلینی قۉللنووچیلر اساساً اېرانده باسیب چیقریلگن کتابلردن فایده‌لنیشه‌دی. پشتونلر اېسه پاکستانده چیقریلگن کتابلردن فایده‌لنیب کېلماقده. پاکستان و اېران حکومتی فارس تیلی و پشتون تیلی‌نینگ یاییلیشی اوچون افغانستانده‌گی فارسی‌گۉیلرگه و پشتونلرگه هر تامانله‌مه مادّي و معنوی یاردم کۉرسه‌تماقده. عرب مملکت‌لری اېسه افغانستانده دیني تعلیماتلرنی رواجلنتیریش اوچون او یېرده‌گی بعضی بیر گروه‌لرگه مادّي و معنوی یاردم قیلماقده.
بېلگیلنگن تشکیلاتلرنینگ منفعتی یۉلیده‌گی سیاسي مقصدنی عملگه آشیریش اوچون اېران، پاکستان یاکه عرب مملکتلریدن افغانستانگه کیریب کېله‌یاتگن کتابلر او یېرده‌گی اۉزبېکلر اوچون قنده‌ی قیمت کسب اېتیشی ممکن؟ بونده‌ی کتابلردن علم و عرفان ایزله‌گن اۉزبېکلر ایسته‌گنینی تاپه آلمه‌ی آواره بۉلیشی انیق. چونکه، بو کتابلرده اۉزبېکچی‌لیگیمیز اوچون ضرور بۉلگن مدني، معنوی یاکه معرفي مسأله‌لرگه تېگیشلی هېچ قنده‌ی جاذبه‌لی موضوع یۉق.
اۉزبېک ملتی‌نینگ مدنیتینی و معرفتینی انکار اېتووچی، باز اوستیگه، اۉزبېکلرگه بېگانه تیلده یازیلیب، سیاسي مقصدلر اوچون تیارلنگن ترغیبات کتابلرنینگ ایچیدن کیم هم اۉزبېکچی‌لیکنی تاپه آلردی.
اگر، اعتقاد مسأله‌سی حقیده‌گی دیني کتابلرگه احتیاج بۉلسه، نه‌فقط اۉزبېکلرگه، بلکه افغانستانده‌گی برچه ملتلر اوچون اۉزیمیزده چیققن کتابلرنی توصیه قیلیشیمیز ممکن. اۉزبېکچه توشونمسه، مرحمت ترجمانلریمیز بار، بې‌ملال فارسچه و پشتونچه‌گه ترجمه قیلیب بېریشیمیز هم ممکن.
اۉزبېکستانلیک دیني علمالرنینگ اثرلری مضمونی جهتی‌دن هم، مسأله‌گه علمي یاندشووی بیلن هم، بوتون دنیا اسلام‌شناس عالِملری تامانیدن نادر علمي اثرلر اۉله‌راق تن آلینگن. اۉزبېکستانده بیر ییلده بیر نېچه مینگ کتاب نشر قیلینه‌دی، نېگه شو کتابلردن بېلگیلنگن مقدارینی افغانستان‌لیک ملتداشلریمیزگه یېتکزیب بېریشگه حرکت قیلمه‌یمیز؟
دیني موضوع‌لر بۉییچه اۉزبېک تیلیده ایجاد قیله‌دیگن مؤلفلرنینگ کتابلری اۉزبېکستانده کۉپ سانده نشر قیلینگن، افغانستانده‌گی اۉزیمیزنینگ اۉزبېکلریمیز شو اثرلر بیلن تاَمینلنسه بۉلمه‌یدیمی؟
تینچ اهالی‌نینگ آسایشته‌لیگینی ویران قیلیش مقصدیده انسانلرنینگ حیاتینی هر خیل بۉلمه‌غور سیاسي منفعتلر بیلن بولغه‌ب، عقلینی چلغیتیب آنگینی زهرله‌ماقچی بۉلگن و بوزغونچیلیکنی ترغیب قیلووچی تشکیلاتلر آلیب بارگن زۉرآورلیک تهدیدلری تاثیریده یوزه‌گه چیقه‌دیگن فاجعه‌لی واقعه‌لرنینگ آلدینی آلیش مقصدیده دنیانینگ تورلی دولتلریده استقامت قیله‌یاتگن اۉزبېک ضیالیلری بیرله‌شیب معریفي حرکتلرنی عملگه آشیرسه‌لر یخشی ایجابي نتیجه‌لرگه اېگه بۉلیش ممکن بۉله‌ر اېدی.
البته، اۉزبېکستان‌لیکلر آره‌سیده هم، اۉزبېکستان
تشقریسیده استقامت قیلووچی باشقه اۉزبېکلریمیز آره‌سیده هم ناچار احوالده قالگن اۉز ملتداشلریگه انساني‌لیک یاردم کۉرسه‌تیش بیلن بیرگه معریفي ساحه‌لرده هم اېزگو ایشلرده یاردم کۉرسه‌تیشنی عملگه آشیریشنی نیت قیلیب یورگنلر بار. افسوسکی، بو انسانلرگه یېترلیچه اعتبار بېریلمه‌دی.
یخشی نیتلرنینگ عملگه آشیشیگه قرشی قینغیر-قییشیق ایش قیلیب یورگن، قنده‌یدیر موهوم شوم رقیبلرنینگ تۉسیق بۉلیب تورگن قۉلی باردېک تویوله‌دی یاکه باشقه بیر، بیز توشونمه‌یدیگن، سیاسي مسأله بارمی، بو بیزگه معلوم اېمس. بیزگه معلوم بۉلگنی شولکی، اۉزبېکستان تشقریسیده استقامت قیلووچی اۉزبېکلرگه تعلیم-تربیه و معرفت-معنويت مسأله‌لریده یاردم بېریشنی ایسته‌یاتگن ضیالیلر خودّی کېره‌ک‌سیز نرسه‌لرنی آرزو قیلیب یورگن خیال‌پره‌ستلرگه چیقریلیب، اعتباردن خالی قالدیریله‌یاتگن اېدی. اۉتمیشنی انکار اېتیب بۉلمه‌یدی.
یقین اۉتمیشیمیزدن معلومکی، دنیانینگ تورلی خیل اۉلکه‌لریده یشاوچی اۉزبېکلرنینگ تیلینی، مدنیتینی و عموماً بارلیغینی سقلش مقصدیده تیریکچی‌لیگی اوچون ضرور بۉلگن مادّي، معنوی و معریفي جبهه‌ده یاردم بېریش نیتیده توزیلگن حرکت رېجه‌لرینی هم، عادي‌گینه تکلیفلرنی هم یۉققه چیقرگنلر بۉلگن.
بعضی بیر حاللرده، حتا که قۉشنی دولت فقرالری بۉلگن اۉزبېکلرگه عادي مهمان بۉلیب باریب اۉز مدنیتینی تنیتیش اوچون قیلینگن چیقیشلرنی هم «باشقه دولت‌نینگ ایچکی ایشلریگه اره‌لشوو»، دېیه بهالشنی ایسته‌یدیگنلر بار اېدی. البته بولرنینگ همه‌سی اۉتمیشده قالسه‌ده، افسوسکی حلی هم قۉشنیلریمیزنینگ رسمي اداره‌لریده ایشله‌یدیگن بعضی بیر کیشیلرنینگ آره‌سیده، اۉزبېکلرنینگ ملي مسأله‌سیگه بې‌معنی مناسبت کۉرسه‌تیب، اۉزلری نینگ بې‌سونقه‌ی قیلیقلری بیلن تۉغری نیتلی انسانلر کۉنگلی‌گه غُلغُله سالیب، حدیک‌سیره‌تیب قۉیه‌دیگنلر هم یۉق اېمس.
حلیگچه، کۉپچلیک اۉزبېکستانلیکلرنینگ خَیالیده «افغانستانده‌گی ملتداشلریمیزگه یاردم بېره‌میز دېب باشقه دولت‌نینگ ایچکی ایشلریگه اره‌لیشیب قالمه‌یمیزمی»، «جوده تهلکه‌لی وضعیت یوزه‌گه چیقیشی‌گه یۉل آچگن بۉلمه‌یمیزمی»، دېگن توشونچه‌لر موجود اېدی. «افغانستانده (نرکوتیک) گیاه مادّه‌لر ایشلب چیقریلیشی اوجیگه چیقیب کېتگن، اگر بیز علاقه قیله باشله‌سک اۉزبېکستانگه هم (نرکوتیک) گیاه مادّه‌لر کیریب کېلیش مسأله‌سی اۉرته‌گه چیقمه‌یدیمی، بو اېسه جدّي تهلکه»، دېگنلر حلی هم بار.
اصلیده، احتیاط‌کارانه یانداشوولر هم اساسسیز اېمس. حاضرگی کونده افغانستانده، آلدینگیگه نسبتاً کۉپ مقدارده ناقانوني نرکوتیک مادّه‌لر ایشلب چیقریلیشی اوجیگه چیقیب کېتگن و ترورچی گروهلر، قوراللی جنگریلر حرکتلری جانلنگن. شو و باشقه سیاسي وضعیتلر سببلی، «افغانستان بیلن معنوی و معریفي ساحه‌لرده باردی-کېلدی علاقه‌لرینی عملگه آشیره‌میز دېب، جنایي گروهلرنینگ اۉزبېکستانگه هم کیریب کېلیشی‌گه یۉل آچگن بۉلمه‌یمیزمی، آگاه بۉلگنیمیز یخشیمسمی»، «افغانستانگه معنوی و معریفي یاردم بېریش بیلن بیز نیمه‌گه اېریشه‌میز»، دېگن فکرلر کۉپچیلیک اۉزبېکستانلیک ضیالیلرنی عرصاتگه سالیشی تورگن گپ.
تینچ‌لیک و فراوانلیکده عمر کېچیره‌یاتگن آدملرده بونده‌ی فکرلر بۉلیشی عادي حالت و احتیاط‌کارلیک تقاضا اېته‌دیگن مسأله‌لرده تدبیرلی بۉلیش کېره‌کلیگینی طلب قیلیشلری هم اساسلی. چونکه، افغانستان حکومتیدن یاکه اطرافیمیزده‌گی قۉشنی جمهوریت‌لرنینگ بیرانته‌سیدن حلیگچه مدني و معریفي مسأله‌لر بۉییچه، تعلیم ساحه‌سینی همکارلیکده رواجلنتیریش حقیده اۉزبېکستانگه رسمي شکلده قنده‌یدیر تکلیف یاکه التماس بیلن مراجعت قیلمه‌گن.
اۉزبېک‌نینگ ملي بارلیغینی یۉق قیلیب، اۉزبېک ملي عرف-عادتلریگه مطلقا یات بۉلگن علتلرنی ملتداش یاشلریمیزنینگ آنگیگه کیریتیب، اولرنی زهرلشگه حرکت قیله‌یاتگن یاووز کوچلرگه قرشی، شو وقتگچه اۉزبېکستان جمهوریتی حکومتی تامانیدن دنیا میقياسیده هېچ قنده‌ی علمي-عملي تدبیر عملگه آشیریلمه‌دی. فقط اۉزبېکستان ایچکریسی‌ده‌گی اۉزبېکلرنینگ خوف‌سیزلیگینی تامینلش بیلن آواره بۉلیب یشه‌ب کېلدیک.
ملي مسأله‌ده، شونچه یېچیلمه‌گن معما بۉله توریب، شو وقتگچه تاجیکستانده، قیرغیزستانده، تورکمنستانده یاکه قزاقستانده یشه‌ب کېله‌یاتگن ملتداشلریمیز اوچون، اولر یشه‌یاتگن دولتلرده اۉزبېک تیلی و ادبیاتینی رواجلنتیریش یاکه اۉزبېک ملي مدنیتینی کېنگ عامه‌گه تنیتیش مقصدیده بیرانته بیر کۉزگه کۉرینرلیک رسمي فعالیت اۉزبېکستان تامانیدن سېزیلمه‌دی.
عیناً، فتنه‌چی اغواگر عنصرلرنینگ پراواکه‌تسيه‌لریدن احتیاط بۉلیش اوچون، خلق‌ارا حقوق معیارلریگه کۉره قنده‌یدیر سفسطه‌لرنی یوزه‌گه چیقریب، دنیا هم‌جمعتی آلدیده اۉزبېکستان جمهوریتینی شرمنده قیلیشنی باشلب یوباریشگه شَی تورگنلرنینگ قیلیقلریگه قربان بۉلیب قالمس‌لیک مقصدیده یقینگچه هېچ قنده‌ی عملي حرکت قیلینمه‌دی. بو هم، انکار قیلیب بۉلمه‌یدیگن حقیقتلردن بیریدیر.
قۉشنی دولتلرده‌گی ملتداشلریمیز اۉزبېکستاندن نان یاکه کییم-کېچک سۉره‌یاتگنی یۉق، قنده‌یدیر مادّي یاردم سۉرب، اوییمنی توزه‌تیب بېر، باله‌مگه تۉی قیلیب بېر، قیزیمنی اوزه‌تیشگه یاردم بېر، دېب تورگنی یۉق. اۉزبېکستان تشقریسی‌ده‌گی اۉزبېکلر اۉزی‌نینگ تیلینی، مدنیتینی، تاریخینی اۉرگنیشنی ایسته‌ماقده.
بو مسأله‌ده، اۉزبېکستاندن معرفی یاردم سۉره‌شگه هم، اۉقوو درسلیکلرنی ایستشگه هم، حتا که مکتبلر قوریب بېریلیشینی طلب قیلیش‌گه هم معنوی جهتدن هر بیر اۉزبېک‌نینگ حققی بار.
لېکن، اۉزبېکستان تشقریسیده یشه‌یاتگن اۉزبېکلر هېچ کیمدن یاردم آلمه‌سدن، فقط اۉزلری‌نینگ ایسته‌گی و کوچ-قدرتی بیلن عملگه آشیرگن معرفتچی‌لیک حرکتلری عوضی‌گه اۉزبېک تیلینی یشه‌تیب توریبدی. بیز بو بیلن فخرلنیشیمیز کېره‌ک.
اېسدن چیقرمه‌یلیک، دنیاده اۉزبېکستان جمهوریتی نینگ ایچکریسی‌دن کۉره اونینگ تشقریسیده یشه‌یدیگن اۉزبېکلر سانی کۉپراق. اۉزبېکستان اطرافیده‌گی قۉشنی جمهوریت‌لرده یشاوچی اۉزبېکلر، اۉزلری یشه‌یدیگن مملکت اهالیسی آره‌سیده سانی بۉییچه ایکّینچی یاکه اوچینچی ا‌ۉرینده توره‌دی. اۉزبېکستان جمهوریتی‌ده یشه‌ب تورگن اۉزبېکلرنینگ تقدیری اۉزبېکستان تشقریسیده، باشقه دولتلرنینگ فقرالری بۉلیب یشه‌یاتگن برچه اۉزبېکلر بیلن چنبرچسپ باغلنگن. بونی انکار یېتیب بۉلمه‌یدی، انکار اېتسک، خودّی آینی یېته‌ک بیلن یاپیشگه حرکت قیلگندېک بۉلیب کۉرینیب قالمه‌یمیزمی؟
تصور قیلینگ، قۉشنی دولتده بۉلسه‌ده یان‌گینه‌میزده استقامت قیلووچی بیرته یاکه ایکّیته عایله اېمس، میلیونلرچه ملتداشیمیز اۉز تیلینی، مدنیتینی، تاریخینی بیلمه‌یدیگن جاهل بۉلیب قالسه، بو اۉزبېکستانده‌گی اۉزبېکلرگه هم تعلوقلی مسأله صفتیده حسابلنمه‌یدیمی؟
میلیونلرچه اۉزبېک بې‌چاره‌لری مادّي و معنوی فراوانلیک و برقرارلیکدن ماسووا بۉلیب، سوادسیزلیکدن خۉرله‌نیب، نانگه زار بۉلیب یشه‌یاتگن بۉلسه اونده اۉزبېک ملتی‌نینگ دنیا همجمعیتی کۉز آلدیده قنده‌ی آبرو و اعتباری بۉلیشی ممکن؟
بیر کون کېلیب، قَیسیدیر سیاستچی، دولت اربابی یاکه ژورنالیست میلیونلرچه سوادسیز، جاهللیکدن خۉرلنگن بې‌چاره‌لرنی اۉزبېکستانده‌گی اۉزبېکلرگه کۉرسه‌تیب، «منه، سېنلرنینگ اۉزبېگینگنی احوالی»، دېب یوزیمیزگه سالسه اویه‌لمیزمی یاکه بولر بیزدن اېمس دېیمیزمی؟
اۉزبېکستان‌لیکلر قنچه‌لیک اۉقیمیشلی، سوادلی، ایلغار فکرلی فقرالر جمعیتی‌ده و کوچلی صلاحیت‌گه اېگه رواجلنگن، ترقي تاپگن دولتده یشه‌سین، یانیده‌گی قۉشنی دولتده اۉزبېکلر پست نظر بیلن قره‌له‌یاتگن بۉلسه، اولرنینگ حیاتیده فاجعه‌لر یوزه‌گه چیقریلیب، خۉرلنه‌یاتگن بۉلسه بونده‌ی احواللر اۉزبېکستانده‌گی اۉزبېکلرنینگ عاریگه یاکه نفسانیتی‌گه تېگمه‌یدیمی، اۉزبېک‌نینگ ملي غروری پست‌گه اوریلگن بۉلمه‌یدیمی؟
زمانوي دنیا همجمعیتی کۉز اۉنگیده بیزنینگ اۉزبېک دېگن نامیمیز قنچه‌لیک قدرگه اېگه بۉلگنی دنیاده‌گی برچه دولتلرده یشاوچی اۉزبېک دېگن نام آستیده تنیلگن ملتداشلریمیزنینگ اقتصادي، اجتماعي، سیاسي، مدني، معرفي احوالی بیلن اۉلچه‌نه‌دی.
البته، نه‌فقط افغانستانده‌گی اۉزبېکلر نینگ فاجعه‌لرگه تۉلیب تاشگن تقدیری و احوالی، بلکه اۉز مدنیتینی، تاریخینی اۉرگنیشنی ایسته‌گن، اۉز تیلیده گپیریشنی و تعلیم آلیشنی آرزو-هوسلر قیلیب، ارمانیگه یېتیشگه امکان تاپه آلمه‌ی اچینرلی وضعیتنی باشیدن کېچیره‌یاتگن هر بیر بې‌چاره‌‌نینگ احوالی انسان قلبیده حسرتلی محزونلیک یره‌تیشی انیق.
اۉزبېکستان جمهوریتی‌ده یشه‌یاتگن عادي خلق‌نینگ اۉز ملتداشلریگه نسبتاً مهر-عاقبتی همیشه بۉلگن و بۉله‌وېره‌دی. بو حس تویغو بوتون دنیا اۉزبېکلریگه تعلوقلی بۉلگن اۉزبېکانه ذهنيت بیلن باغلیق تربیوي جهتیمیزدیر. اۉزبېک‌نینگ طبیعتی هم، تربیه‌سی هم شونده‌ی بۉلیشی شرط.
اۉزبېک تیلی و ادبیاتی اوچون جانبازلیک کۉرسه‌ته‌یاتگن ضیالیلرنینگ تعلیم مسأله‌سی حقیده‌گی ایستک و آرزولری اساسیده یوزه‌گه چیققن شخصي تشبثلری بیر نېچه مرته اۉزبېکستان جمهوریتی‌نینگ رسمي تشکیلاتلریگه تقدیم قیلینگن اېدی و بو مراجعت‌لر جواب‌سیز قالمه‌دی. اۉزبېکستان حکومتی تامانیدن تعلیم مسأله‌سیده رسمي شکلده عملي حرکتلر باشله‌تیلیشی بیلن کۉپچیلیک اېزگو نیتلی کیشیلرگه تۉغری یۉل کۉرسه‌تیلدی.
اۉزبېک‌نینگ بغری کېنگلیگی و اۉز ملتداشیگه بۉلگن همدردلیگی بیر نېچه یوز افغانستان‌لیک اۉزبېک یاشلری تعلیم آلیش اوچون اۉزبېکستانگه آلیب کېلینگنده نمایان بۉلدی. البته، بو واقعاًی کېله‌جکده صادر بۉله‌دیگن بویوک حادثه‌لرنینگ باشلنیشی اۉله‌راق قبول قیله‌میز.
انترنیت و اجتماعي ترماقلر جمعیتیمیزنینگ اجره‌لمس بیر بۉله‌گی صفتیده کونده‌لیک حیاتیمیزده ا‌ۉرین آلیشی بیلن عقل باور قیلمه‌یدیگن عالم‌شمول واقعه‌لر یوزه‌گه چیقماقده. علمي موضوعلرنی چوقورراق اۉرگنیشنی ایسته‌گن هر بیر انسان حیاتیده یوکسک اخبارات تکنالوژي‌لردن فایده‌لنیش ضروريتی سلماقلی ا‌ۉرین توتگن زمانده یشه‌ماقده‌میز.
علم-معرفت خزینه‌سیدن اۉزیگه کېره‌کلی بۉلگن معنوی بایلیکلرنی آلیش مقصدیده اجتماعي ترماقلریگه باغلنیب، اۉزبېک ملتی‌نینگ تاریخی‌گه و تیل-ادبیاتیگه تعلقلی موضوعلرنی محاکمه قیله‌دیگن گروهلرده قتنه‌شیب، قیسقه مدت ایچیده کیریل و لاتین حرفلریده یازیلگن اۉزبېکچه اثرلرنی هم اۉزلشتیریب آلگن اۉزبېکستان تشقریسیده استقامت قیلووچی باشقه دولتلرنینگ فقرالری هم کۉپه‌ییب قالدی.
اۉزبېک تیلی و ادبیاتی کتّه بیر علم عمانی اېکنینی توشونیب یېتگن و عمان توبیده‌گی دُر وگوهرلرنی غوّاص بۉلیب، شۉنغیب آلگیسی کېلیب یورگن دنیا نینگ تورلی خیل دولتلریده یشه‌یاتگن ملتداشلریمیز اۉزبېک یازووچی-شاعرلری‌نینگ اثرلرینی و اۉزبېک تیلیده یازیلگن باشقه کتابلرنی هم انترنیت یاردمیده اۉزبېکستان کتابخانه‌لری‌نینگ سایتلریگه کیریب اۉقیش، یوکلب آلیش امکانیتیگه میسر بۉلیشدی.
اۉزبېکستان جمهوریتی، دنیانینگ تورلی اۉلکه‌لریده استقامت قیلووچی اۉزبېکلر آره‌سیده ملي آنگ، ملي غرور و ملي روح توشونچه‌لرینی رواجلنتیریش حرکتلرینی رسمي شکلده ینه‌ده یوکسک سویه‌گه چیقریش اوستیده کېنگ کۉلملی ایشلر آلیب باریش ضروريتی زمان طلبی‌گه ایلندی و اېنگ دالضرب موضوع صفتیده کېنگ جماعتچی‌لیک تامانیدن هر خیل تدبیرلرده محاکمه قیلینماقده.
مرکزي آسیا منطقه‌سیده یوزه‌گه چیقیشی ممکن بۉلگن تینچ‌لیکنی بوزووچی کۉپ‌گینه وضعیتلرنینگ سببلرینی انیقلش‌نینگ و اولرنینگ یېچیملرینی تاپیش نینگ امکانیتینی یره‌تیش مقصدده اۉزبېکستانده بیر قطار انجمنلر اویوشتیریلسه ایجابي نتیجه‌لرگه اېگه بۉله‌ر اېدیک، دېگن تکلیفلر کۉپچیلیک یاشلر تامانیدن اجتماعي ترماقلرده اییتیلماقده.
چونکه، نه‌فقط افغانستانده، بلکه بوتون دنیاده استقامت قیلووچی اۉزبېکلر حیاتیده صادر بۉلگن تاریخي واقعه‌لر سببلی پیدا بۉلگن سیاسي-اجتماعي وضعیتلر علمي-عملي تدقیقات یاردمیده اۉرگه‌نیب چیقیلیب، نتیجه‌لری کېنگ جماعتچی‌لیک اعتباریگه تقدیم اېتیلسه بیر نېچه ییللردن بېری حل بۉلمه‌ی یاتگن کۉپچیلیک مسأله‌لرنینگ یېچیمی تاپیلر اېدی.
یازووچی: اوزبیکستانلی شهرت سلام‌اوف برلاس
کریلدن اوگیرگن: هاشم همدم
