آمریکا یی هاو طالبان سر میز غذا چه می‌گفتند؟
حق نشر عکسDIPLOMATIC CLUB DOHAدر روزهای پیش با جمعی از گزارشگران رسانه‌های دیگر در محل برگزاری مذاکرات صلح طالبان و آمریکایی‌ها در دوحه بودم. ششمین دور مذاکرات در پشت درهای بسته ادامه داشت.
در روز سوم فضا به یکبارگی تغییر کرد. زلمی خلیلزاد این بار در توییترش نوشت “نتیجه هر روند صلحی این است که تمام طرف‌های درگیر سلاح به زمین بگذارند و برای رسیدن به این هدف تمام جوانب باید روی کاهش خشونت‌ها توافق کنند، ما آماده هستیم.”
گفتگوها در کلوب دیپلماتیک در روز سوم حدود دوازده ساعت طول کشید. قطر.
شام آن روز قطری‌ها که یکی از رستوران‌های معروف دوحه را رزرو کرده بودند، ضیافت مجللی برای طالبان و آمریکایی‌ها ترتیب دادند. بوی غذای عربی فضای دهلیز را پر کرده بود و مهمانداران در مقابل دیگ‌های بسته بوفه بی‌صبرانه در انتظار بیرون شدن مهمانان از اتاق مذاکره بودند.
تا ساعت نه و نیم شب مذاکرات ادامه یافت. همین که درها باز شدند، طالبان به سمت بیرون شتافتند. تلفن‌های هوشمند شان را از صندوق‌های قفل‌شده دم در که از سوی یک مامور امنیتی قطری نگهداری می‌شد گرفتند و به حیاط رفتند.
من ساعت‌ها منتظر این فرصت بودم تا با هیأت مذاکره‌کننده طالبان دور از چشم مامورین امنیتی قطر حرف بزنم.
پنج تن از مذاکره‌کنندگان طالبان از جمله ريیس آنها، آقای عباس ستانکزی در گوشه‌ای از صحن حیاط گرد آمده بودند، هیجانی و جدی به نظر می‌رسیدند. پیام‌هایی را به مقامات بالاتر توسط پیام صوتی می‌فرستادند. “ساختار حکومت جدید، ایجاد سفارت…ما چنین گفتیم، آنها چنان گفتند” عباراتی بود که بین شان رد و بدل می‌شد.
زنی با پوشش غربی
به نظر می‌رسید در روز سوم آقای خلیلزاد گزینه دلگرم‌کننده‌ای را روی میز مذاکره جلوی طالبان گذاشته بود. نمایندگان طالبان و هیأت آمریکایی که دو نظامی و یک زن با کت و دامن کوتاه و جورابی به رنگ پا در میان شان بود زیر یک سقف دور میزی با بیش از ده نوع غذا نشستند.
حق نشر عکسQATAR OFFICIAL SOURCESدو طرف متخاصم دور میز غذا، برخلاف میدان جنگ، صمیمی و از هم راضی به نظر می‌رسیدند. مهمانداران که غذا را روی میز می‌چیدند شاید تصورنمی‌کردند، این دو طرف دو هزار کیلومتر دورتر ازین مکان مجلل یعنی در افغانستان، علیه همدیگر می‌جنگنند و تشنه خون همدیگر هستند. یکی از ماموران آمریکایی با تمجدید از سخنانی که یکی از نمایندگان طالبان داشته گفت “از ابراز نظر امروز تان خوشم آمد” و نماینده طالبان در جواب گفت “تا نگویید ما دیپلماسی بلد نیستیم.”
کمی بعدتر از یک عضو مهم هیأت طالبان در مورد جدال دو روز اول مذاکرات پرسیدم. او که نخواست ازش نام ببرم گفت “اصلا بین ما و هیأت آمریکایی هیچ کشیدگی وجود ندارد صحبت‌ها به خوبی پیش می‌رود.”
من به پیام توییتری آقای خلیلزاد اشاره کردم، همان که گفته بود طالبان باید سلاح خود را به زمین بگذارند و گفتم در بیرون همه نگران‌اند که ممکن است مذاکرات با بن‌بست مواجه شود. اما او به پیام بعدی آقای خلیلزاد در توییتر اشاره کرد، همان که گفته باید همه طرف‌های درگیر سلاح به زمین بگذارند. او با لحنی افتخارآمیزی گفت این بی‌سابقه است که یک مقام آمریکایی بالاخره مجبور شده بگوید هر دو طرف باید سلاح خود را به زمین بگذارند .
این نماینده طالبان گفت آقای خلیلزاد “برای اصلاح اشتباه روز اولش” این پیام را نوشت. و با لبخند معناداری آهسته گفت لحن توییتری خلیلزاد و برخوردی که با ما در میز مذاکره دارد، کاملا متفاوت است.
حمله بغلان و مذاکره دوحه
طالبان همواره به ویژه بعد از دور پنجم مذاکرات به مسأله آتش‌بس حساسیت جدی نشان داده‌اند. در روز چهارم گفتگوهای طالبان و آمریکایی‌ها، این گروه حمله گسترده‌ای به مقر فرماندهی پلیس در قلب شهر پلخمری مرکز ولایت شمال شرقی بغلان به راه انداختند. در این حمله بیش از صد تن از نیروهای امنیتی افغان کشته و زخمی شدند.
حدود دو هزار کیلومتر دور از بغلان، در دوحه یک تن از مذاکره کنندگان طالبان را دیدم که در جریان وقفه نماز قبل از اینکه به میز مذاکره برگردد، خبرهای حمله بغلان را که تازه پایان یافته بود در چندین سایت خبری نگاه می‌کرد. طالبان سخت به این باور هستند که تحرکات و حملات جنگجویان آنها در افغانستان موضع هیأت شان را در میز مذاکره تقویت می‌بخشد.
از سرگیری گفتگوهای صلح با آمریکایی‌ها و شدت عملیات بهاری این گروه برای بسیاری شاید به این معنا باشد که طالبان مایل به انتخاب گزینه صلح نیستند. ولی برخی از طالبان باور دارند که شدت نبرد حتمی است تا آمریکایی‌ها آنها را جدی بگیرند و به خواسته‌های شان لبیک بگویند.
حق نشر عکسGETTY IMAGESآقای خلیلزاد در دور ششم مذاکرات طرح متفاوتی را روز میز مذاکره گذاشت “کاهش خشونت‌ها و درگیری‌ها که منجر به آتش بس شود.”. قبل از این او همواره بر توافق روی برقراری یک “آتش بس همه جانبه” تاکید داشت.
این نماینده آمریکا توضیحی در مورد این تغییر لحن خود ارائه نکرده و نگفته است که درگیری‌ها تحت چه شرایطی باید کاهش یابد تا زمینه ساز آتش بس شود.
این طرح گمانه زنی‌ها در مورد دادن محل‌های امن برای طالبان در افغانستان را یکبار دیگر تازه کرد. برخی‌ها باور دارند که شاید هدف آقای خلیلزاد تامین آتش‌بس به سطح محل‌ها یا ولسوالی باشد و آهسته آهسته گسترش یابد. یک منبع نزدیک به طالبان گفت یکی از موارد طرح کاهش خشونت ها عدم حملات طالبان در شهرها می‌تواند باشد. این منبع تایید کرد که چیزی تحت نام آتش بس به سطح محل در گذشته هم مطرح شده بود ولی به باور این منبع توافق بر سر کاهش خشونت‌ها به معنای آتش بس نخواهد بود.
حق نشر عکسREUTERSحمله به موسسه بین‌المللی در ادامه مذاکره
در ششمین روز گفتگوهای مستقیم طالبان و نمایندگان آمریکا در دوحه، طالبان به یک نهاد بین‌المللی در کابل حمله کردند. در این حمله دستکم ۵ تن کشته و بیش از ۲۰ تن دیگر جراحت برداشتنند. طالبان گفتند موسسه کاونترپارت اینترنشنال برای تحقق اهداف آمریکایی‌ها در افغانستان فعالیت داشت. این حمله خشم بسیاری را در داخل و خارج از افغانستان از جمله در آمریکا بر انگیخت ولی بر روند مذاکرات تاثیری نگذاشت و گفتگوها یک روز دیگر نیز ادامه یافت.
با وجود آن که هر روز این مذاکرات شاهد وقوع حملات و درگیری‌های جدی در افغانستان بود، دو طرف با لحنی نرم و امیدوارکننده گفتگوهای دور ششم را به پایان رساندند.
به نظر می‌رسد طالبان و آمریکایی‌ها تا حد زیادی، حد اقل در این مذاکرات، باهم کنار آمده‌اند و اختلاف‌نظر جدی خود را حل کرده‌اند. حالا احساس می‌شود که طالبان نگران نحوه ادغام دولت افغانستان به امارات اسلامی شان و یا هم حل شدن امارات اسلامی شان در دولت افغانستان هستند. از ظواهر امر چنین پیداست که طالبان به دنبال دریافت ضمانت‌‌های خاصی از سوی آمریکایی‌ها برای ترک میدان‌های جنگ هستند.
