متن کامل بیانیهٔ پرزیدنت شوکت میر ضیایف در کنفرانس بین المللی تاشکینت در موضوع صلح افغانستان
لاتیندن کوچیریب، نشرگه تییارلاوچی: شرعی جوزجانی
(ایضاحلش اوچون قوش تیرناقلر ایچیده گی سوزلر بیزنیکی)
[ اۉزبېکستان جمهوریتی پریزیدنتی شوکت میرضيایف نینگ افغانستان بۉییچه «تینچلیک جریانی، خوفسیزلیک ساحه سیده همکارلیک و منطقوي شریکلیک» موضوع سیده اۉتکزیلگن خلق‌ارا کنفرانسده‌گی نطقی نینگ تولیق متنی ]
محترم افغانستان اسلام جمهوریتی پرزیدنتی محمد اشرف غنی جناب عاليلری!
حرمتلی فېدېریکه ماگېرینی خانم!
حرمتلی تشقی ایشلر وزیرلری و هیئتلر رهبرلری!
خانملر و جنابلر!
مملکتیمیز پایتختیده بۉلیب اۉته‌یاتگن افغانستان بۉییچه یوقاری درجه‌ده‌گی خلق‌ارا کنفرانس نینگ برچه اشتراکچیلری و مهمانلرینی اۉزبېکستان خلقی نامیدن صمیمي تبریکلشگه اجازه بېرگه‌یسیز.
اوشبو انجمنده اشتراک اېته‌یات گنینگیز اوچون سیزلرگه چوقور منّتدارلیک بیلدیره‌من و مهماند‌ۉست اۉزبېک زمینیده سیزلرنی کۉریب تورگنیمدن غایت خورسندمن.
بوگونگی کنفرانس اۉزبېکستان جمهوریتی و افغانستان اسلام جمهوریتی نینگ بیرگه‌لیکده‌گی تشبثی بیلن اۉتکزیلماقده.
مذکور انجمن خلق‌ارا هم جمعیت (جامعهٔ جهانی) تامانیدن افغانستانده تینچلیک و برقرارلیکنی تأمینلش بۉییچه آلیب باریله‌یاتگن سعی- حرکتلر نینگ منطقي دوامیدیر.
فارومده شخصآ اشتراک اېته‌یاتگنی اوچون پرزیدنت محمد اشرف غنی جناب عاليلریگه علیحده منّتدارلیک بیلدیرماقچیمن.
شونینگدېک، خلق‌ارا کنفرانس اۉتکزیش بۉییچه بیزنینگ تشبثیمیزنی اوّل- باشدن اق قۉللب- قوّتله‌گن و برچه قتنشچیلرگه اۉزی نینگ تبریک خطینی یۉل له‌گن بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی باش کاتبی جناب انتانیو گوتېرریشگه صمیمي منّتدارلیک اظهار اېته‌من.
بیز جناب انتانیو گوتېرریش نینگ افغانستانده‌گی وضعیتنی تینچ یۉل بیلن حل اېتیش جریانلری دایره‌سیده مذاکره‌لر اۉتکزیش طرفداری اېکنینی، شونینگدېک، منطقه‌میزده خوفسیزلیک و برقرار ترقیاتنی قۉللب- قوّتلش باره‌سیده‌گی سعی- حرکتلرینی یوکسک بهاله‌یمیز.
شو ییل نینگ جنوری آییده بمت (بیرلشگن ملتلر)خوفسیزلیک کېنگشیده قازاغیستان رئیسلیگیده مرکزي آسیا و افغانستان بۉییچه فکر المشوولر بۉلیب اۉتگن اېدی. فرصتدن فایده‌لنیب، قازاغیستان جمهوریتی پرزیدنتی نورسلطان ابیشېویچ نظربایېوگه انه شو اۉته مهم معمانی محاکمه اېتیش بۉییچه کۉرسه‌تگن تشبثی اوچون صمیمي تشکر بیلدیره‌من.
شونینگدېک، بۉلیب اۉتگن محاکمه‌لر چاغیده بیلدیرگن ضرور و قیمتلی تکلیفلری اوچون بمت خوفسیزلیک کېنگشی نینگ برچه اعضالریدن منّتدارمن. بو تکلیفلر نینگ کتّه قِسمی اوشبو کنفرانس نینگ افغانستانلیک هم‌کسبلریمیز بیلن بیرگه‌لیکده تیارلنگن یکوني حجتی لایحه‌سی – تاشکېنت دېکلاراتسیه سیده حسابگه آلیندی.
شو بیلن بیرگه، بوگونگی انجمنده اشتراک اېته‌یاتگن:
– اروپا اتفاقی نینگ تشقی ایشلر و خوفسیزلیک سیاستی بۉییچه عالي وکیلی فېدېریکه ماگېرینی خانیمنی؛
– ختای خلق جمهوریتی، راسسيه فدراسیونی، امریکا قۉشمه شتتلری، جاپان، جرمني، بویوک بریتانيه، فرا‌نسه، ایتا‌ليه، تورکيه، هندوستان، اېران، پاکستان، سعو‌ديه عربستانی، بیرلشگن عرب امیرلیکلری، قطر، قازاغستان، قیرغیزستان، تاجیکستان و تورکمنستان تشقی سیاست محکمه‌لری، شونینگدېک، خلق‌ارا و منطقوي تشکیلاتلر نینگ رهبرلری و وکیللرینی چین قلبیمدن قوتلشدن غایت ممنونمن.
بوگون اوشبو زالده بمت خوفسیزلیک کېنگشی نینگ دایمي اعضاسی بۉلگن دولتلر و شانگهای همکارلیک تشکیلاتیگه اعضا دولتلر وکیللری تۉپلنگنینی علیحده تأکیدله‌ماقچیمن.
حرمتلی کنفرانس اشتراکچیلری!
بیز شو کونلرده بهار و ینگیلنیش بیره‌می بۉلگن نورۉز ایامینی کېنگ نشانله‌ماقده‌میز. ازل – ازلدن بو فصلده اوروش- جنجللر تا‘خته‌تیلگن، آدملر اېسکی کینه- کدورتلرنی اونوتیب، بیر- بیرینی کېچیرگن و حتّا اېنگ مرکّب، حل اېتیب بۉلمی د‌یگندېک تویولگن مسأله‌لر بۉییچه هم کېلیشیب، هم‌جهتلیک که اېریشگن.
ایشانچیم کامل، بوگون بیز هم دوریمیز نینگ اېنگ اۉتکیر منطقوي و گلابل معمالریدن بیری – افغانستانده‌گی قره‌مه-قرشیلیکنی حل اېتیشنی عملي روحده محاکمه قیلیب، بیرگه‌لیکده عمومي بیر یېچیم ایشلب چیقیشگه قادرمیز.
مینگ افسوسکی، جفاکه‌ش افغانستان زمینیده‌گی بو تۉقنه‌شوو قریب 40 ییلدن بویان دوام اېتماقده.
معلومکی، «اوروش آلاوی» افغان خلقیگه چېتدن تیقیشتیریلدی، بو – اونینگ تنلاوی اېمس.
انه شو ییللر مابینیده یوز مینگلب تینچ اهالی اوروش قربانیگه ایلندی، میلیونلب انسانلر اۉز اویلرینی تشلب کېتیشگه و باشقه مملکتلردن باش‌پناه ایزلشگه مجبور بۉلدی.
بو ماجراگه ینگی- ینگی کوچلر نینگ جلب اېتیلیشی اونینگ مثلسیز درجه‌ده کېسکین- لشیب کېتیشیگه آلیب کېلدی. اوشبو اوروش نه‌فقط افغانستان نینگ معماسی، بلکه تاباره مرکّب لشیب باره‌یاتگن خلق‌ارا معماگه ایلندی.
افغانستانده خلق‌ارا ترورچی گروهلر سانی نینگ کېنگه‌ییشی، زۉرآورلیک و قان تۉکیشلر، نرکوبیزنېس نینگ برهم تاپمه‌یاتگنی – بولر نینگ برچه‌سی بو مملکتده‌گی وضعیتنی جهان جماعتچیلیگی تامانیدن انکار اېتیلیشیگه یۉل قۉییب بۉلمسلیگینی کۉرسه‌تماقده.
اېنگ یامانی، افغانستانده‌گی قوراللی قره‌مه- قرشیلیک و زۉرآورلیک شرایطیده بوتون بیر اولاد وایه‌گه یېتدی. لېکن بو، اَیریم اېکسپېرتلر اندیشه سیزلرچه تأکیدله‌یاتگنیدېک، «بای بېریلگن اولاد» اېمس. اولر اوروش، محتاجلیک و قیینچیلیکلردن چرچه‌گن آدملر، خلاص. اولر اۉزارا نزاعلرگه چېک قۉییب، تینچ حیاتگه، اۉز مملکتینی ترقیات و فراوانلیککه آلیب باره‌دیگن بنیادکار محنتگه قَیتیشنی خواهله‌یدی و شونگه اینتیله‌دی.
مېن قطعي امینمن: افغان خلقیده اۉز فرزندلری و کېله‌جک اولادلر نینگ بخت- سعادتی یۉلیده ینگی، تینچ حیاتنی باشلش و برپا اېتیش اوچون کوچ-غیرت، دانشمندلیک، مردلیک و متانت یېترلی.
بوگونگی انجمنیمیزده وکیللری اشتراک اېته‌یاتگن دولتلر و نفوذلی خلق‌ارا تشکیلاتلر بو جفاک‌ش مملکتده‌گی وضعیتنی تینچ یۉل بیلن حل اېتیشگه کۉمکلشیشده مهم رۉل اۉینشگه قادر و شونده‌ی بۉلیشی کېره‌ک.
یقین شرق و شمالي افریقاده‌گی واقعه‌لرعاقبتیده افغانستانده‌گی وضعیت معلوم بیر وقت دوامیده خلق‌ارا سیاست اعتباریدن چېتده قالدی. اما بو نینگ نتیجه‌سیده مذکور ماجرا اۉز کېسکینلیگی و جدّيلیگینی یۉقاتگنی یۉق.
اۉزبېکستانده خلق‌ارا کنفرانس اۉتکزیش تکلیفی و افغانستانده تینچلیک و برقرارلیکنی تأمینلشگه قره‌تیلگن سعی- حرکتلرنی بیرلشتیریش ضرورتی قوییده‌گی عامللر بیلن باغلیق.
بیرینچیدن، بیز نینگ تشبثیمیز اۉزبېکستان نینگ تشقی سیاست کنسېپسیه‌سیگه تۉله ماس کېله‌دی. بو کنسېپسیه‌ده، اوّلا، قۉشنی مملکتلر بیلن یخشی قۉشنیچیلیک، دۉستلیک و اۉزارا منفعتلی همکارلیک مناسبتلرینی مستحکملش استوار وظیفه اېتیب بېلگیلنگن.
ایکّینچیدن، اۉزبېکستان و افغانستان خلقلری عصرلر دوامیده یگانه مدني- سیویلیزه‌تسیان مکانده (تمدن حوزه سیده)یشب کېلگن.
ازل-ازلدن امودریا نینگ ایکّی تامانیده اۉزارا اۉخشه‌ش تیللر، عمومي مقّدس دین و مشترک معنوي قدریتلر بیرلشتیریب توره‌دیگن خلقلر یشب کېلماقده.
امودریا بیز اوچون همیشه تیریکلیک منبعی بۉلیب کېلگن، اما آدملر نینگ اېرکین حرکت قیلیشیگه، سودا علاقه‌لرینی یقیندن رواجلنتیریشگه، علم- فن ساحه‌سیده‌گی یوتوقلر بیلن اۉرتاقلشیشگه و بیر- بیرینی مدني جهتدن باییتیشگه هېچ قچان تۉسقینلیک قیلمه‌گن.
افغان زمینیده مرکزي آسیا اویغآنیش دوری نینگ ابو ریحان بېروني، لطفي، علیشېر نوایي، کمال الدین بهزاد، ظ‌هیرالدین محمد بابر، بابارحیم مشر‌ب کبی بویوک نماینده‌لری و باشقه کۉپلب بیز نینگ اولوغ اجدادلریمیز یشب ایجاد قیلگنلر.
بوگونگی کونده اۉزبېکستان و افغانستان اۉرته‌سیده یقین سیاسي، سودا-اقتصادي و مدني- گومانیتار(انسانی) علاقه‌لر یۉلگه قۉییلگن. افغانستانده میلیونلب اۉزبېکلر یشیدی. افغانستان کانستیتوتسیه‌سیگه (اساسی قانونیگه)موافق اۉزبېک تیلی مملکت نینگ رسمي تیللریدن بیری حسابلنه‌دی.
اوچینچیدن، برچه‌میز قطعي ایشانه‌میزکی، خوفسیزلیک یگانه و بۉلینمسدیر و اونی فقط بیرگه‌لیکده‌گی سعی- حرکتلر بیلن تأمینلش ممکن. بیز خوف-خطرلر نینگ بعضی بیرلرینی «اۉزیمیزنیکی»، باشقه‌سینی اېسه «بیراونیکی»، دېب قبول قیلمسلیگیمیز کېره‌ک، انیقراق ایتگنده، بونده‌ی قیلیشگه حققیمیز یۉق.
افغانستان خوفسیزلیگی – بو اۉزبېکستان خوفسیزلیگی، بوتون بې‌پایان مرکزي و جَنوبي آسیا منطقه‌سی برقرارلیگی همده ترقیات نینگ گرویدیر.
خلق‌ارا تروریستیک تشکیلاتلر افغانستاننی اۉزی نینگ دایمي مکانیگه ایلنتیریب آلیشیگه یۉل قۉییب بۉلمه‌یدی.
تۉرتینچیدن، اۉزبېکستان افغانستانده تینچلیک اۉرنه‌تیشگه کۉمکلشیش بۉییچه تجربه‌گه اېگه.
اۉزبېکستان نینگ تشبثی بیلن 1999-ییلده تاشکېنتده افغانستانگه قۉشنی دولتلر، روسيه و اقش(امیریکه قوشمه شتتلری) تشقی سیاست محکمه‌لری رهبرلری درجه‌سیده «6+2» گروهی نینگ اوچره‌شووی بۉلیب اۉتگن اېدی. بو اوچره‌شووده شمالي اتفاق و «طالبان» حرکتی وکیللری هم اشتراک اېتگن اېدی.
مذاکره‌لر یکونی بۉییچه افغانستانده‌گی نزاعلرنی تینچ یۉل بیلن برطرف اېتیش نینگ اساسي پرینسیپلری حقیده‌گی تاشکېنت دېکلاراسیونسی قبول قیلیندی و او بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی باش اسّمبلېیه‌سی 54-سېسّیه‌‌سی (ییغیلیشی) و بمت خوفسیزلیک کېنگشی نینگ رسمي حجتی گه ایلندی.
شو مناسبت بیلن بیز افغانستان بیلن عمومي کېله‌جگیمیز، افغانستانلیک برادرلریمیزنی هم، بیزنی هم بیردېک تشویشگه ساله‌یاتگن مسأله‌لر حقیده گپیریش اوچون برچه اساسلرگه، سیاسي و معنوي حقوققه اېگه‌میز.
عیناً منه شو نینگ اوچون هم اۉزبېکستان بوتون دنیا مملکتلرینی بیز نینگ بو اېزگو ایشده‌گی سعی- حرکتلریمیزنی قۉللب-قوّتلشگه دعوت اېته‌دی.
قدرلی دۉستلر!
بوگونگی کونده افغانستانده‌گی وضعیتنی برطرف اېتیش بۉییچه کۉپ قیرّه‌لی و مرکّب مسأله‌لر منطقه و خلق‌ارا مقیاسده کېنگ محاکمه قیلینماقده.
بو ا‌ۉرینده افغانستانده‌گی حربي- سیاسي انقراضنی حل اېتیش یۉللرینی تاپیش مقصدیده تشکیل اېتیلگن کابل جریانی، ماسکوه فورمتی، خلق‌ارا ملاقات گروهی، «آسیا یوره‌گی» دېب ناملنگن استنبول جریانی، «شهت – افغانستان» ملاقات گروهی و باشقه کۉپ تامانله‌مه محاکمه جریانلری علیحده دقّتگه سزاواردیر.
اۉزبېکستان کابل جریانی دایره‌سیده‌گی ایکّینچی مجلس اشتراکچیلری نینگ افغانستان حکومتی بیلن «طالبان» حرکتی نینگ «آلدیندن شرط قۉیمسلیک و کوچ ایشله‌تیش بیلن تهدید قیلمسلیک» اساسیده تۉغریدن- تۉغری مذاکره‌لر اۉتکزیشنی باشلش حقیده‌گی قرارینی قۉللب- قوّتله‌یدی.
اما تینچلیک سری حرکت نینگ اېنگ اساسي شرطی، بیز نینگچه، اوّلا، منطقه و گلابل درجه‌ده کېلیشیلگن، افغانستان اوچون یگانه کېنگ قمراولی تینچلیک دستورینی ایشلب چیقیش و عملگه آشیریشدن عبارتدیر.
شوندن کېلیب چیققن حالده، بیز نینگ بیرگه‌لیکده‌گی سعی-حرکتلریمیز نینگ اساسي مقصد و وظیفه‌لری قوییده‌گیلردن عبارت بۉلیشی لازم:
بیرینچی – افغان معماسینی تینچ یۉل بیلن حل اېتیش نینگ اساسي تمایللرینی ایشلب چیقیش و اولر بۉییچه کېنگ و قطعي خلق‌ارا کانسېنسوس – مُراسات (مدارا)گه اېریشیش؛
ایکّینچی – افغانستان حکومتی و قوراللی مخالفت اۉرته‌سیده مذاکره‌لرنی باشلش میکانیزمینی ایشلب چیقیش؛
اوچینچی – افغانستانده ملي کېلیشوو جریانیگه خلق‌ارا هم جمعیت تامانیدن کۉمک بېریش بۉییچه «یۉل خریطه‌سی»نی ایشلب چیقیش.
و نهایت، برچه منفعتدار تشقی کوچلر نینگ قوراللی مخالفتدن افغانستان حکومتی بیلن مذاکره‌لر چوکی سیگه اۉتیریشینی، قره‌مه- قرشیلیک و زۉرآورلیک که چېک قۉییشنی قطعي و بیر آوازدن طلب قیلیشی بې‌قیاس اهمیت کسب اېته‌دی.
بوندن باشقه یۉل یۉق. بیز نینگ فکریمیزچه، بوگونگی اوچره‌شوویمیز نینگ باش غایه‌سی شوندن عبارت.
حرمتلی خانیملر و جنابلر!
افغانستانده‌گی نزاعلر غایت مرکّب و قره‌مه-قرشی خصوصیتگه اېگه اېکنینی، اولرگه تورلی کوچلر جلب اېتیلگنینی اعتبارگه آلگن حالده، شونینگدېک، بمت خوفسیزلیک کېنگشی نینگ تېگیشلی رېزالوتسيه‌سیدن کېلیب چیقیب، کېنگ قمراولی تینچلیک جریانینی اوچته اۉزارا باغلیق درجه‌ده عملگه آشیریشنی تأمینلش مهم اهمیتگه اېگه، دېب حسابله‌یمیز.
افغانستان مملکتی درجه‌سیده – مرکزي حکومت و قوراللی مخالفت نینگ اساسي کوچلری، بیرینچی نوبتده، «طالبان» حرکتی اۉرته‌سیده آلدیندن هېچ قنده‌ی شرط قۉیمسدن، تۉغریدن-تۉغری ملاقاتنی باشلشنی تأمینلش ضرور.
تامانلر نینگ بیر-بیریگه نسبتاً سواللری و طلبی بۉله‌جک مذاکره‌لرده محاکمه قیلینیشی ممکن.
اۉز-اۉزیدن روشن کی، افغانستان ایچیده‌گی سیاسي جریانلرنی باشلشنی اېندی آرقه‌گه سوریب بۉلمه‌یدی. بو جریاننی چۉزیش ینه کۉپلب بې‌گناه آدملر نینگ قربان بۉلیشیگه آلیب کېله‌دی.
تینچلیک جریانی نینگ موفقیتلی بۉلیشینی تأمینلش اوچون افغانستانلیکلرنینگ اۉزلریگه تشبث کۉرسه‌تیش، مذاکره‌لر قنده‌ی فورمتده، قچان و قه‌یېرده آلیب باریلیشی بۉییچه تنلش امکانینی بېریش کېره‌ک.
بو ا‌ۉرینده گپ، اوّلا، قوراللی مخالفت تامانیدن هم، افغانستان ملي خوفسیزلیک کوچلری تامانیدن هم جنگاور حرکتلر آلیب باریشدن واز کېچیلیشی و اۉت آچیشنی تا‘خته‌تیش رېژیمی گه سۉزسیز رعایه قیلینیشی حقیده بارماقده.
افغانستان نینگ کېلگوسیده‌گی تینچ ترقیاتی اوچون عمومي مسوولیتنی حس اېتگن همده اۉزبېک و افغان خلقی نینگ ازلي دۉستلیک علاقه‌لریگه ته‌ینگن حالده، بیز اۉزبېکستان حدودیده تینچلیک جریانلری نینگ ایسته‌لگن باسقیچیده افغانستان و «طالبان» حرکتی اۉرته‌سیده تۉغریدن- تۉغری مذاکره‌لرنی تشکیل اېتیش اوچون برچه شرایطلرنی یره‌تیب بېریشگه تیارمیز.
مخالفت تینچ مذاکره‌لرده اشتراک اېته‌دیگن و ملي کېلیشووگه اېریشیلگن تقدیرده افغانستان نینگ سیاسي حیاتیگه مخالفت نینگ انتیگراسیون‌لشووی اوچون برچه شرایطلرنی یره‌تیش ضرور بۉله‌دی.
قوراللی مخالفت وکیللری، جمله‌دن، طالبلر هم افغان جمعیتی نینگ بیر قِسمی و افغانستان فقرالری صفتیده اۉز مملکتی کېله‌جگینی بېلگیلش اوچون آواز بېریش حقوقیگه اېگه.
بو باره‌ده مملکتده پارلمان و پرزیدنتلیک سیلاولریگچه بۉلگن دورده افغانلر اۉرته‌سیده اۉزارا ملاقاتنی باشلش و شو طریقه جمعیت نینگ برچه قتلملری، جمله‌دن، مخالفتده‌گی کوچلرگه هم ینگی افغانستان دولتینی قوریشده تۉله‌قانلی اشتراک اېتیش اوچون کېنگ امکانیتلر یره‌تیش غایت مهم‌دیر.
منطقوي درجه‌ده – اوّلا پاکستان، هندوستان، اېران، تورکيه، سعو‌ديه عربستانی، بیرلشگن عرب امیرلیکلری، قطر و مرکزي آسیا دولتلری نینگ قۉللب- قوّتلشی بیلن تامانلر اۉرته‌سیده مستحکم کېلیشوونی تأمینلشگه اېریشیش ضرور.
افغانستانده اقتصادي رواجلنیش، خوفسیزلیک و برقرارلیکنی تأمینلش بیلن باغلیق بیر قطار جدّي معمالرنی حل اېتیش کۉپ جهتدن اونگه قۉشنی بۉلگن دولتلرگه، بیز نینگ اېزگو خواهش-اراده‌میز، قطعي قراریمیز و بو مملکتده ملي یره‌شوونی تأمینلش، زۉرآورلیک که برهم بېریشده فعال اشتراک اېتیشگه قنچه‌لیک تیار اېکنیمیزگه باغلیقلیگینی، اۉیله‌یمن کی، همه‌میز یخشی توشونه‌میز.
برچه قۉشنی و همکار مملکتلر نینگ سعی- حرکتلری بیر-بیرینی تکرارله‌مسلیگی، بلکه تۉلدیریشی کېره‌ک. بیز بو معمانی حل اېتیش بۉییچه اۉزارا کېلیشیلگن چاره- تدبیرلر، یانده شوو و میکانیزملرنی ایشلب چیقیشیمیز ضرور.
شو ییل نینگ جنوری آییده بمت نینگ خوفسیزلیک کېنگشی ییغیلیشیده بمت باش کاتبی انتانیو گوتېرریش جنابلری تأکیدله‌گنیدېک، منطقوي همکارلیک نینگ ینگی جدل سرعتلری «عمومي، ال- له قچان پیشیب یېتیلگن و دالضرب وظیفه‌لرنی حل اېتیش بۉییچه برچه‌میز نینگ آلدیمیزده کتّه امکانیتلر آچه‌دی».
بیز اېندی افغانستانگه اونینگ حدودیدن تینچلیک و برقرارلیککه تهدید سالمیدیگن دولت صفتیده قره‌ی باشلشیمیز کېره‌ک. افغانستان – بیز نینگ دۉستانه همکاریمیز و قۉشنیمیزدیر.
ایشانه‌من کی، افغانستاننی قۉشنی مملکتلر بیلن سودا-اقتصادي، ترانسپورت- کمونیکاسیون و مدني- گومانیتار علاقه‌لر تیزیمیگه جلب اېتیش بۉییچه عمومي سعی- حرکتلریمیز بو مملکتده‌گی وضعیتنی برقرارلشتیریش و اونی تینچ حیاتگه قَیتریش جریانیگه سېزیلرلی حصه قۉشه‌دی.
هېچ شبهه‌سیز، آخر- عاقبتده افغان زمینیده تینچلیک اۉرنه‌تیلیشی بې‌پایان اېورو- اسيا قطعه‌سیده‌گی برچه دولتلر اوچون ینگی امکانیتلرنی مستحکملش، اتوموبیل و تېمیر یۉللری قوریش، طبيعي رېسورسلرنی تشيدیگن قووورلر اۉتکزیش، منطقوي و ترانس- منطقوي سودا- ساتیق نینگ رواجلنیشی اوچون قوله‌ی شرایطلر یره‌ته‌دی.
امکانیتدن فایده‌لنیب، افغانستان نینگ اجتماعي-اقتصادي تیکلنیشی اوچون اۉزبېکستان امکان درجه‌سیده حصه قۉشه‌یاتگنینی قید اېتماقچیمن.
بیز 2002- ییلدن بویان افغانستانگه الکتر انرژیسی یېتکزیب بېرماقده‌میز. سورخان – پلخُمری ینگی الکتر ترماغی نینگ ایشگه توشیریلیشی بیلن اۉزبېکستاندن افغانستانگه الکتر انرژیسی یېتکزیب بېریش حجمی کېسکین آرته‌دی.
بیز بیرگه‌لیکده ینه بیر ستراتیژیک لایحه‌نی عملگه آشیریش تکلیفینی ایلگری سورماقده‌میز. بو اۉزبېک متخصصلری تامانیدن قوریلگن و حاضرگی کونده فعالیت کۉرسه‌ته‌یاتگن حیرتان – مزارشریف تېمیر یۉلینی هیرات گه چه دوام اېتتیریش لایحه‌سیدیر.
بو لایحه افغانستان اقتصادیاتینی تیکلش اوچون انیق و عملي حصه بۉلیب قۉشیله‌دی، ینگی ایش ا‌ۉرینلری یره‌ته‌دی و مملکت نینگ ترانزیت صلاحیتینی آشیره‌دی.
ترانس ا‌فغآن تره‌نسپورت- کمونیکاسیون لایحه‌لری بۉییچه ایشلر نینگ شو کبی کتّه اهمیتگه اېگه بۉلگن «اۉزبېکستان –تورکمنستان – اېران – عمان» و «اۉزبېکستان – قیرغیزستان – ختای» کبی باشقه منطقوي لایحه‌لر بیلن عضوي باغلیق حالده باشلنگنی شِمالدن جَنوبگه چه همده شرقدن غربگه چه بۉلگن برچه یۉنه‌لیشلرده قطعه‌لرارا ترانسپورت کوریدورلرینی اېنگ قیسقه یۉللر بیلن رواجلنتیریش اوچون ضرور شرایطلر یره‌ته‌دی.
گومانیتار علاقه‌لر فعال رواجلنماقده. شو ییل نینگ جنوری آییدن باشلب افغانستانگه چېگره‌داش تېرمیز شه‌هریده مخصوص تشکیل اېتیلگن افغان فقرالریگه تعلیم بېریش مرکزی ایش باشله‌دی. حاضرگی کونده بو مسکنده 100 نفرگه یقین افغانستانلیک ییگیت- قیزلر تعلیم آلماقده.
بیز مذکور مرکزده افغان متخصصلرینی تیارلش بۉییچه اختصاصلیک و یۉنه‌لیشلر سانینی کېنگه‌یتیریشنی رېجه‌لشتیرماقده‌میز.
گلابل درجه‌ده – دنیا نینگ یېتکچی، بویوک دولتلری و دونر تشکیلاتلر تامانیدن افغانستانده‌گی تینچلیک جریانلری پرینسپال جهتدن سیاسي قۉللب- قوّتلنیشی و مملکت نینگ اجتماعي-اقتصادي تیکلنیشی اوچون مالیوي یاردم کۉرسه‌تیلیشینی تأمینلش ضرور. اولر نینگ یاردمی طفیلی مملکت تینچ رواجلنیش یۉلیگه اۉتَدی. بوگونگی افغانستان – بوندن اتیگی ییگیرمه ییل آلدینگی مملکت اېمس.
آچیق دېموکرا‌تیک سیلاولر اۉتکزیلگن پیتدن باشلب بو یورتده دولت قوریلیشی نینگ ینگی دوری باشلندی، عادي افغان فقرالری حیاتیده ایجابي اۉزگریشلر کۉزگه تشلنماقده. مملکت حکومتی اهالینی تعلیم و ساغلیقنی سقلش خدمتی بیلن کېنگ قه‌مره‌ب آلیشگه موفق بۉلدی. بولر نینگ برچه‌سی افغان خلقی نینگ تینچ-آسایشته حیات و ترقیات سری اینتیله‌یاتگنیدن دلالت بېره‌دی.
یقین ایکّی ییل ایچیده افغانستانده مهم سیاسي واقعه‌لر – پارلمان و پرزیدنتلیک سیلاولری اۉتکزیلیشی کوتیلماقده. بو واقعه‌لر مملکت برقرار دېموکرا‌تیک ترقیات یۉلیدن ایزچیل ایلگریلب باره‌یاتگنی نینگ تصدیغی بۉلیشی لازم.
حرمتلی دۉستلر!
برچه‌میز بیر حقیقتنی انگلب آلیشیمیز ضرور: بیز بوگون فقط گینه افغانستان نینگ کېله‌جگی اوچون اېمس، بلکه عمومي خوفسیزلیگیمیز، تروریزم، فاناتیزم و زۉرآورلیکدن خالی دنیا اوچون کوره‌شماقده‌میز.
بیز اۉتمیشده‌گی خطالرنی تکرارله‌مسلیگیمیز کېره‌ک. عمومي مسوولیتیمیزنی دایما یادده توتیشیمیز لازم.
افغانستانده تینچلیککه اېریشیش وظیفه‌سی بوگونگی کونده گلابل خوفسیزلیک و ترقیات اوچون تام معناده مثلی کۉریلمه‌گن خطرگه ایلنگن تروریزم و اېکسترېمیزمگه قرشی کوره‌شیشگه قره‌تیلگن سعی- حرکتلر بیلن عضوي باغلیقدیر.
بیز نینگ قطعي ایشانچیمیزگه کۉره، برچه تشقی کوچلر افغان حکومتی نینگ افغانستانده خارجي تروریستیک تشکیلاتلر نینگ بَزه‌لرینی یۉق قیلیش باره‌سیده‌گی سعی- حرکتلرینی سۉزسیز قۉللب- قوّتلشی، هېچ قنده‌ی فرقلرگه قره‌مه‌سدن، تروریزمنی مالیوي و مادّي- تخنیکي قۉللب- قوّتلش نینگ آلدینی آلیشی اۉته مهم اهمیتگه اېگه‌دیر.
اۉزبېکستان تروریزم، اېکسترېمیزم و رادیکالیزم مفکوره‌سیگه قرشی کوره‌ش باره‌سیده همیشه پرینسپال پازیتسيه‌گه (موقف گه)اېگه بۉلیب کېلگن.
بونده‌ی خوف- خطرلرگه قرشی فقط کوچ ایشله‌تیش اصوللری بیلن اېمس، بلکه بیرینچی نوبتده، اینیقسه، یاشلر اۉرته‌سیده، زۉرآورلیکنی کېلتیریب چیقره‌دیگن جهالتگه قرشی معرفت بیلن کوره‌شیش لازم.
اۉتگن ییلی بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی باش اسّامبله سی نینگ 72- سېسّیه‌‌سیده اۉزبېکستان یاشلر حقوقلری تۉغریسیده‌گی خلق‌ارا کانوانسیوننی ایشلب چیقیش و قبول قیلیش تکلیفینی ایلگری سورگن اېدی.
بیز نینگ اساسي مقصدیمیز – یاشلر نینگ صفتلی تعلیم آلیش امکانیتیگه اېگه بۉلیشیگه اېریشیش، اولر نینگ اۉز قابلیتی و استعدادینی رۉیابگه چیقریشی اوچون برچه ضرور شرایطلرنی یره‌تیب بېریشدن عبارت.
بیز برچه خارجلیک همکارلریمیزگه اسلام دینی نینگ انسانپرورلیک ماهیتینی اهالی و اینیقسه، یاشلرگه توشونتیریش یۉلیده یقین همکارلیکده ایش آلیب باریشنی تکلیف اېته‌میز.
اۉیله‌یمن کی، بو باره‌ده اۉزبېکستانده تشکیل اېتیلگن امام بخاري نامیده‌گی خلق‌ارا علمي- تدقیقات مرکزی، اسلام سیویلیزه‌تسيه‌سی(تمدنی) مرکزی و اۉزبېکستان اسلام اکادمیسی نینگ امکانیتلریدن فایده‌لنیش مقصدگه موافق بۉله‌دی.
شونینگدېک، بیز تشبث طریقه‌سیده افغانستانده تعلیمنی قۉللب-قوّتلش بۉییچه مخصوص خلق‌ارا فوند تشکیل اېتیشنی تکلیف قیله‌میز.
بوندن کۉزلنه‌دیگن اساسي مقصد – مملکتده طلب کتّه بۉلگن ساحه‌لر بۉییچه ملي کادرلر تیارلش، استعدادلی طلبه‌لر و یاش عالِملر اوچون مددمعاش و گره‌نتلر اجره‌تیش باره‌سیده افغان تامانیگه کۉمکلشیشدن عبارت.
بیز نینگ قطعي ایشانچیمیزگه کۉره، جمعیتده تعلیم نینگ نفوذینی آشیریش و یاشلر نینگ کمالاتگه اینتیلیشینی رغبتلنتیریش – بو برقرار و ایزچیل ترقیاتگه اېریشیش کفالتیدیر. بولر نینگ برچه‌سی، هېچ شبهه‌سیز، اونیب-اۉسیب کېله‌یاتگن یاش اولادنی زۉرآورلیک و رادیکالیزم مفکوره‌سیدن حمایه قیلیشده یاردم بېره‌دی.
حرمتلی فاروم قتنشچیلری!
ایشانچیم کامل، اوشبو کنفرانس نینگ اۉتکزیلیشی، عملي روحده‌گی ملاقات و مناظره‌لر، شونینگدېک، یکوني تاشکېنت دېکلاراسیونسی نینگ قبول قیلینیشی افغانستانده تینچلیک اۉرنه‌تیش بۉییچه عملي جهتدن ایجابي نتیجه‌لرگه اېریشیش امکانینی بېره‌دی و تینچلیک جریانی نینگ اۉزیگه خاص «یۉل خریطه‌سی»گه ایلنه‌دی.
ماهیت اعتباریگه کۉره سیزلر نینگ یاردمینگیز بیلن افغان معماسی نینگ اېنگ مهم جهتلری بۉییچه برچه منفعتدار تامانلر نینگ سیاسي اراده‌سی و اۉزارا انگلشووینی اۉزیده عکس اېتتیره‌دیگن حجت قبول قیلینه‌دی.
افغانستان نینگ کېله‌جگی خلق‌ارا هم جمعیت نینگ برچه‌میز اوچون عمومي بۉلگن تهدید و خطرلرگه قرشی کوره‌شیشگه عاجز اېکنینی کۉرسه‌ته‌دیگن مثالگه ایلنیب قالمسلیگی لازم.
بوگون برچه‌میز بیرلشیب، جفاک‌ش افغانستان خلقیگه تینچلیک و ترقیات یۉلیده یاردم قۉلینی چۉزیشیمیز، اونی قۉللب- قوّتلشیمیز هر قچانگیدن هم مهم‌دیر.
برچه کنفرانس اشتراکچیلریگه چین قلبیمدن ثمره‌لی ایش آلیب باریشلرینی تیله‌یمن!
اعتبارینگیز اوچون رحمت.
