نقشه راه پروسه کابل؛ آزمایش آخرین شانس صلح با طالبان؟
حق نشر عکسARGماه‌ها است دولت افغانستان برای برگزاری دومین نشست موسوم به “پروسه کابل” آمادگی می‌گیرد و در این مدت از آن به عنوان نقطه عطف تلاش‌های دولت برای آغاز مذاکرات صلح در این کشور نام برده است.
نشستی که به زعم مقام‌های افغان، در آن نخستین بار یک “نقشه راه جامع” برای پیشبرد مذاکرات صلح با گروه طالبان و پاکستان ارائه می‌شود و مهمترین ویژگی آن این است که دولت افغانستان برای مذاکره با طالبان هیچ پیش‌شرطی ندارد.
در این “نقشه راه” مشوق‌های جدی برای کشاندن طالبان به پای میز مذاکره در نظر گرفته شده و دولت افغانستان می‌خواهد با ارائه بلندپروازانه‌ترین طرح مذاکره با طالبان و پاکستان،”آخرین شانس‌ها” را برای پایان جنگ و جستجوی یک راه حل صلح‌آمیز در این کشور بیازماید.
در این طرح، دولت افغانستان تصریح کرده که حاضر است با گروه طالبان، بدون هیچ نوع پیش‌شرط در هر جای جهان مذاکره کند، اعضای طالبان مورد عفو عمومی قرار بگیرند، برای آنها در کابل دفتر داده شود و حتی این گروه به عنوان یک حزب سیاسی به رسمیت شناخته شود.
- طالبان: جنگ راه حل نیست، آمریکا با ما مذاکره کند
- رقابت روسیه و آمریکا در مذاکرات صلح با طالبان؟
- ترامپ با افغانستان چه خواهد کرد؟
منابع ارگ ریاست جمهوری می‌گویند این نقشه راه “شباهت زیادی” به مودل مذاکرات با گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان دارد که سال گذشته به روند صلح پیوست و دست از ادامه جنگ علیه دولت کشید.
هر چند این نقشه راه چارچوب زمانی را در نظر نگرفته ولی دولت افغانستان معتقد است که اگر تا آخر ماه آپریل/آوریل امسال حملات سازمان‌یافته طالبان در شهرهای افغانستان متوقف شود، نشانه‌ای خواهد بود مبنی بر چراغ سبز این گروه به طرح جدید صلح دولت.
از سوی دیگر در تازه‌ترین اقدام، گروه طالبان یک روز پیش از نشست “پروسه کابل” با انتشار خبرنامه‌ای برای مذاکرات صلح ابراز آمادگی کرد اما نه با دولت کابل بلکه با واشنگتن.
حق نشر عکسGIMICگروه طالبان سال‌ها است تاکید دارد که تصمیم‌گیرنده امور در افغانستان و طرف اصلی آنها آمریکا است و این گروه نه دولت افغانستان را به رسمیت می‌شناسد و نه هم باور دارد که مذاکره با کابل نتیجه‌ای در پی داشته باشد.
اما مقام‌های دولت افغانستان می‌گویند گروه طالبان هیچ راهی جز مذاکره با دولت افغانستان ندارد، زیرا آمریکا هم به عنوان مهمترین حامی این دولت باور دارد که مذاکرات صلح باید “بین‌الافغانی” باشد و مستقیما میان دولت افغانستان و طالبان صورت بگیرد.
شانسی برای صلح وجود دارد؟
به نظر می‌رسد فشارهای فزاینده بین‌المللی بر پاکستان و فشارهای نظامی بر گروه طالبان از یک سو و ناگزیری‌های دولت وحدت ملی به رهبری اشرف غنی در کابل برای گفت‌وگو با طالبان از سوی دیگر، پیش‌زمینه‌های مذاکرات صلح را فراهم کرده باشد.
رئیس جمهوری افغانستان بدین باور است که کلید صلح افغانستان در اسلام آباد است و اگر دولت پاکستان حمایت خود را از گروه طالبان متوقف کند و به آنها در خاک خود پناه ندهد، این گروه چاره دیگری جز گفت‌وگو با کابل ندارد.
آقای غنی از زمان به قدرت رسیدن تلاش زیادی کرد تا به پاکستان نزدیک شود و این کشور را متقاعد بسازد که طالبان را مجبور به مذاکره با کابل کند.
حق نشر عکسGETTY IMAGESاما این تلاش‌ها نتیجه نداد و رئیس جمهوری افغانستان که از همکاری پاکستان مایوس شد، به اعتراض‌های علنی و شدید علیه این کشور رو آورد.
وقتی شش ماه پیش دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا استراتژی جدید این کشور را در قبال افغانستان و جنوب آسیا اعلام کرد، فرصت تازه‌ای به کابل دست داد تا فشارها بر پاکستان را افزایش دهد.
استراتژی جدید آمریکا برعلاوه آنکه با صراحت از پاکستان می‌خواهد تا حمایتش را از طالبان متوقف کند، بر حضور درازمدت نیروهای آمریکایی در افغانستان و تشدید جنگ علیه طالبان تا زمانی تاکید دارد که این گروه مجبور شود به مذاکرات صلح با کابل رو آورد.
- غنی در نشست کابل: این آخرین شانس صلح برای طالبان است
- جاده یک‌طرفه صلح با طالبان، اشرف‌غنی در پی چیست؟
- ترامپ و نگاه متفاوتش به جنگ افغانستان
در همین راستا در چند ماه گذشته ماشین جنگی آمریکا و نیروهای امنیتی افغانستان ضربات شدیدی را بر طالبان وارد کردند و این گروه نیز با راه‌اندازی حملات خونین در کابل و دیگر شهرهای افغانستان پاسخ داد.
حملاتی که خشم شدید مردم را علیه دولت افغانستان به دلیل ناتوانی در حفظ امنیت کابل و دیگر شهرهای این کشور در پی داشت.
چالش کشورهای منطقه
همسایه‌های افغانستان با آنکه در سال‌های گذشته به نحوی از ادامه حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان حمایت کردند اما نگرانی این کشورها در مورد احتمال حضور نامحدود آمریکا در افغانستان موجب شده اجماع قبلی در این مورد از میان برود.
روسیه و ایران که به صورت سنتی مخالف طالبان بودند، در دو سال اخیر به دلیل آنچه نگرانی از حضور داعش در افغانستان می‌خوانند، به صورت فزاینده روابط‌شان را با طالبان گسترش داده‌اند.
روابط روسیه و پاکستان نیز که در گذشته معمولا سرد بود، پس از بالا گرفتن اختلافات میان آمریکا و پاکستان روبه گسترش بوده است.
حق نشر عکسAFPچین نیز روابط بسیار نزدیک با پاکستان دارد و با آنکه دولت افغانستان تلاش زیاد کرد تا از طریق این کشور بر پاکستان و طالبان فشار وارد کند اما ظاهرا این تلاش موفقیت زیادی در پی نداشت.
هند که یکی از کمک‌کنندگان بزرگ به افغانستان است، بیشتر از همه از افزایش فشار بر پاکستان حمایت می‌کند و به شدت مخالف گسترش نفوذ طالبان در افغانستان است.
بنابرین هرنوع مذاکرات صلح با طالبان بدون حمایت این کشورها با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد ولی از سوی دیگر این کشورها همه در افغانستان منافع مشابه و مشترک ندارند و مشخص نیست چه نوع توافق صلح در افغانستان می‌تواند قناعت همزمان آمریکا، پاکستان، روسیه، ایران، هند و چین را فراهم کند.
فروپاشی اجماع در سیاست داخلی
موفقیت دولت وحدت ملی افغانستان در جلب حمایت جامعه بین‌المللی برای برخورد با پاکستان همزمان شده با فروپاشی اجماع در سیاست داخلی این کشور.
رئیس جمهوری افغانستان تقریبا با همه گروه‌های سیاسی تشکیل‌دهنده دولت وحدت ملی در افتاده و پیوسته متهم به انحصار قدرت و اتخاذ سیاست قومی می‌شود.
رابطه آقای غنی با عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی افغانستان و شریک اصلی او در دولت وحدت ملی هیچگاهی تعریف چندانی نداشته ولی در روزهای اخیر اختلافات این دو روی چگونگی درج کلمه “افغان” در شناسنامه‌های الکترونیکی این کشور به شدت افزایش یافته است.
بیشتر از دو ماه می‌شود که عطا محمد نور، رئیس اجرایی حزب جمعیت با آنکه از جانب آقای غنی برکنار شده، حاضر نیست از ولایت کلیدی بلخ در شمال افغانستان کنار برود. آقای نور از حمایت حزب جمعیت یکی از طرف‌های مهم تشکیل‌دهنده دولت وحدت ملی برخوردار است.
عبدالرشید دوستم، معاون اول رئیس جمهوری افغانستان به دلیل اختلافات با آقای غنی و اتهامات آزار و اذیت جنسی یک مخالف سیاسی‌اش در تبعید خودخواسته در ترکیه بسر می‌برد.
حق نشر عکسSALAHUDDIN FACEBOOKنشست‌های شورای امنیت دولت افغانستان به دلیل اختلافات شدید میان محمد محقق، معاون دوم رئیس اجرایی و اشرف غنی ماه‌ها است برگزار نمی‌شود.
آقای محقق سه ماه پیش در نشستی در تهران از لشکر فاطمیون ستایش کرد و این موضوع تا حد موجب خشم آقای غنی شد که نشست شورای امنیت به دلیل عضویت آقای محقق در آن مدت‌ها است برگزار نمی‌شود.
حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان نیز به دلیل آنچه نزدیکی بیش از حد آقای غنی به آمریکا می‌خواند، به یکی از مخالفان شدید رئیس جمهوری کنونی افغانستان تبدیل شده است.
این اختلافات می‌تواند موقعیت دولت وحدت ملی افغانستان را در پیشبرد مذاکرات با طالبان و برخورد با پاکستان به شدت تضعیف کند و چه بسا که طالبان بارها به این اختلافات اشاره کرده و دولت کابل را مورد تمسخر قرار داده‌اند.
